świętokrzyskie
Klimontów, kościół św. Józefa
Marek SztorcLokalizacja: Klimontów, Krakowska 4 (50.657837, 21.448751)
Budowa: 1643-50, XVIII w.
Budowniczy: Wawrzyniec Senes
Styl: barok
W niewielkim Klimontowie znajduje się interesujący barokowy kościół św. Józefa. W 1. połowie XVII w. był to jeden z niewielu w Europie przykładów kościoła wzniesionego na planie elipsy.
HISTORIA. Kościół św. Józefa w Klimontowie został zbudowany został w latach 1643-50 przez Wawrzyńca Senes, który zrealizował projekt sporządzony w Rzymie i wzorowany na kościele San Giacomo al. Corso w Rzymie. Fundatorem świątyni był kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński, który w ten sposób spełnił śluby złożone podczas poselstwa do Rzymu w 1633 r. Budowla została ukończona dopiero w XVIII w. kiedy to nadbudowano bęben i nakryto go kopułą (1732), podwyższono wieże (1772) oraz ukończono fasadę (1779).
ARCHITEKTURA. Kościół składa się z eliptycznej nawy z obejściem, nakrytej kopułą oraz prostokątnego prezbiterium ujętego po bokach przybudówkami. Wnętrze kopuły. Od frontu fasada z dwiema narożnymi, czworobocznymi wieżami, między którymi narteks z kolumnowymi podziałami i balustradą z barokowymi posągami. Na zewnątrz w ściany obejścia i prezbiterium wtopione są pilastry. Kopuła nad nawą eliptyczna, na wysokim bębnie z latarnią. Wewnątrz nawa otwarta jest arkadami do otaczającego ją obejścia, nad którym znajdują się empory otwarte prostokątnymi otworami. W filary od strony nawy wtopione zostały wielkie kolumny. Prezbiterium podzielone jest wtopionymi w ściany pilastrami i nakryte jest sklepieniem o prostokątnych lunetach.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNETRZA. Ściany wewnątrz zdobią sztukaterie o motywach roślinnych wykonane przez Jana Chrzciciela Falconiego w 1647 r. Wyposażenie wnętrza pochodzi przeważnie z XVIII w. W prezbiterium znajduje się późnobarokowy ołtarz główny z obrazem św. Józefa z Dzieciątkiem i rzeźbami śś. Antoniego z Padwy i Jana Kantego. Z tego samego czasu pochodzi późnobarokowa ambona i ustawiony naprzeciw ołtarz Niepokalanego Poczęcia NMP. Z lat 80-tych XVIII w. pochodzi rokokowy chór muzyczny. Na uwagę zasługują też barokowe epitafia z portretami, m.in. księdza Pawła Rzeczyckiego, księdza Walentego Boxy Radoszewskiego, czy Franciszka Ledóchowskiego, wojewody czernichowskiego.
LITERATURA
Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Rocznik Diecezji Sandomierskiej, Sandomierz 1994
Sztuka polska t. IV. Wczesny i dojrzały barok (XVII w.), wyd. Arkady, Warszawa 2013
