Czechy

Olomouc, katedrála svatého Václava

Lokalizacja:  Ołomuniec, Václavské nám (49.597830, 17.262386)
Budowa: 2. połowa XIII w. - koniec XIV w.; 1582-1591; 1883-1892 
Styl:  gotyk, neogotyk

HISTORIA. W 1063 r. odnowiono biskupstwo morawskie i usytuowano jego siedzibę w Ołomuńcu. Siedzibą biskupa był kościół św. Piotra, o którym wiadomo, że znajdował się na zamku książęcym ale nic o jego wyglądzie nie wiemy. W 1. połowie XII w. wzniesiono dużą romańską bazylikę, którą zniszczył pożar w 1265 r. Wtedy podjęto decyzję o jej odbudowie w stylu gotyckim. Budowa gotyckiej katedry kontynuowana była przez cały XIV w. W latach 1582-1591 do korpusu nawowego dostawiono kaplicę św. Stanisława. Wtedy też wzniesiono środkową wieżę między istniejącymi jeszcze wieżami romańskimi. W latach 1616-18 powstało manierystyczne prezbiterium. W 1803 r. pożar wywołany uderzeniem pioruna zniszczył fasadę zachodnią. W wyniku odbudowy uzyskała ona zwartą klasycystyczną formę ze środkową wieżą. Obecny neogotycki kształt uzyskała katedra w wyniku przebudowy przeprowadzonej w latach 1883-1892.

ARCHITEKTURA. Kościół składa się z gotyckiego halowego korpusu o trzech nawach i pięciu przęsłach oraz neogotyckiego trójprzęsłowego prezbiterium zamkniętego trójbocznie, równego szerokością korpusowi ale znacznie od niego wyższego. Do prezbiterium od południa dostawiona jest neogotycka wieża, zaś od północy także neogotycka kaplica chórowa. Korpus nawowy poprzedzony jest dwuwieżową neogotycką fasadą a od południa dobudowane są kaplice: św. Stanisława i MB Loretańskiej. Fasada zachodnia zwieńczona jest dwiema wysokimi na 68 m wieżami, zwieńczonymi ostrosłupowymi hełmami opiętymi pinaklami i kwiatonami. Środkową część fasady zwieńczona jest trójkątnym szczytem z posągami śś. Wacława, Cyryla i Metodego. Poniżej umieszczona jest rozeta wypełniona maswerkiem. Do wnętrza prowadzą trzy neogotyckie portale ostrołukowe ozdobione w tympanonach płaskorzeźbionymi scenami i zwieńczone wimpergami. Wieża południowa o wysokości 102 m jest najwyższą wieżą kościelną na Morawach. W dolnych kondygnacjach kwadratowa, w górnych przechodzi w ośmiobok i nakryta jest ostrosłupowym hełmem. Prezbiterium, korpus nawowy i kaplicę chórową nakrywają dachy dwuspadowe, elewacje kościoła opięte są uskokowymi przyporami i między którymi umieszczone są ostrołukowe okna z maswerkami. Wewnątrz korpus nawowy nakryty jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, prezbiterium zaś nakrywa pozorne sklepienie krzyżowo-żebrowe bez funkcji konstrukcyjnych.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA pochodzi przeważnie z okresu neogotyckiej przebudowy katedry w końcu XIX w. W tym okresie powstała polichromia, witraże oraz ołtarze i ambona. Świątynia posiada też wiele cennych i starszych obiektów. W prezbiterium w neogotyckim ołtarzu głównym umieszczone są renesansowe rzeźby Ojców Kościoła Wschodniego wykonane w 2. połowie XV w. przez włoskiego artystę Mino da Fiesole. Rzeźby pochodzą przypuszczalnie z rozebranego w końcu XVIII w. ołtarza głównego rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore i trafiły do Ołomuńca około 1870 r. Przy obu ścianach prezbiterium ustawione są barokowe stalle. W kaplicy pod wieża znajdują się płyty nagrobne kilku arcybiskupów ołomunieckich, którzy zostali tu pochowani od końca XIX w. W nawie głównej wśród neogotyckich ołtarzy warto zwrócić uwagę na ołtarz ustawiony przy ostatnim filarze po lewej, w którym znajdują się relikwie św. Jana Sarkandra. Na prawo od tego ołtarza znajduje się kaplica św. Stanisława, do której wejście zamyka bogato zdobiona manierystyczna krata, wykonana w końcu XVI w. w Norymberdze. Bogata dekoracja stiukowa i obecne wyposażenie kaplicy jest barokowe i powstało w XVIII w. U wejścia do niej umieszczone są dwie płyty nagrobne. Po lewej brązowa płyta biskupa Marka Kuena (zm. 1565), odlana przez Hansa Straubingera w Norymberdze w 1565 r. Po prawej stronie wmurowano fragment tumby Przemyślidów, która jest XVII-wiecznym wyobrażeniem władców z tej dynastii: Svatopluka i jego syna Wacława. Wejście do kaplicy zamyka manierystyczna krata z brązu wykona w XVI w. w Norymberdze.

Pod kościołem znajdują się krypty, w których umieszczone są sarkofagi biskupów Ołomuńca.

Rzut poziomy za: Olomouc. Katedra św. Wacława, Velehrad 2007

LITERATURA

Pojsl M., Olomouc. Katedra św. Wacława, Velehrad 2007
Strona internetowa: http://www.katedralaolomouc.cz (dostęp 10.07.2018)

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł