Kutna Hora, kościół św. Barbary

Szczegóły: | Odsłony: 1979

Kutná Hora, kościół św. Barbary
Kutná Hora, Chrám svaté Barbory

Lokalizacja: Kutna Hora, Barborská 284 (49.944947, 15.263437)
Budowa: XIV w. - koniec XIX w.
Budowniczy: Jan Parler
Styl: późny gotyk

Bogactwo Kutnej Hory płynące z obfitych złóż rudy srebra pozwoliło rajcom miejskim na realizację wielu imponujących inwestycji budowlanych. Najkosztowniejszą z nich była budowa wielkiego kościoła św. Barbary, który dziś jest jednym z najwspanialszych zabytków sakralnej architektury gotyckiej w Europie Środkowej. W 1995 r. kościół został wpisany listę światowego dziedzictwa UNESCO.

HISTORIA. Początki budowy i autorstwo projektu wiąże się z osobą Jana Parlera, syna Piotra Parlera, budowniczego katedry św. Wita w Pradze. Miał on kierować pracami w pierwszym okresie budowy w latach 1380-1403, który został przerwany wybuchem wojen husyckich. Do tego czasu powstały partie chóru z obejściem do wysokości arkad i kaplicami wokół niego oraz niskie nawy boczne nakryte sklepieniami. W drugim etapie prac prowadzonych w latach 1481-89 pod kierunkiem Mistrza Hanusza m.in. zasklepiono obejście. Trzeci etap prowadzony był w latach 1489-1506 pod kierunkiem Mateja Rejseka. W tym czasie powstało triforium nad arkadami chóru, poziom okiem i system łuków oporowych. Kolejny etap prac prowadzono w latach 1512-1532 pod kierunkiem Benedykta Rieda, który nakrył prezbiterium i środkowe nawy korpusu sklepieniami. W 1558 r. zamknięto kościół od zachodu prowizoryczna ścianą. W 1626 r. świątynię przekazano jezuitom, którzy mocno zbarokizowali jej wnętrze. W latach 1884-1893 kościół był restaurowany pod kierunkiem praskiego architekta Josef Mockera. Wtedy też przedłużono kościół o jedno przęsło od zachodu i wzniesiono fasadę.

ARCHITEKTURA. Kościół składa się z wielobocznie zamkniętego prezbiterium (chóru) otoczonego obejściem i wieńcem ośmiu kaplic oraz pięcionawowego, ośmioprzęsłowego korpusu. Jego środkowa nawa równa jest wysokością prezbiterium, wewnętrzne nawy boczne podzielone są na dwie równej wysokości kondygnacje (w górnej kondygnacji empory), zaś zewnętrzne nawy boczne są znacznie niższe. Elewacje kościoła opięte są potężnymi przyporami zwieńczonymi pinaklami z kwiatonami, na górnej części przypór wspierają się są podwójne łuki oporowe. Okna oświetlające wnętrze są ostrołukowe z maswerkami. W dolnej części prezbiterium okna czterodzielne, w górnej cztero- i sześciodzielne, w dolnej kondygnacji korpusu okna czterodzielne, zaś w górnej kondygnacji okna pięciodzielne. Fasada zachodnia jest neogotycka, pięciopolowa, podzielona przyporami z portalem wejściowym w dolnej kondygnacji oraz trzema ostrołukowymi oknami w kondygnacji górnej. Fasadę wieńczy trójkątny szczyt z pinaklami. Prezbiterium i trzy środkowe nawy korpusu nakrywają dachy namiotowe w formie trzech osobnych wygiętych ostrosłupów. z których dwa wschodnie zwieńczone są latarniami. Nawy boczne nakryte są dachami dwuspadowymi. Wewnątrz ściany prezbiterium posiadają układ katedralny i podzielone są na trzy kondygnacje: arkady, triforium i poziom okien. Na dwie kondygnacje podzielone są środkowe nawy boczne korpusu. Prezbiterium i nawa główna otwarte są do obejścia i naw bocznych ostrołukowymi arkadami. Sklepienia nad prezbiterium i środkowymi nawami korpusu są krzywoliniowe o motywach gwiaździstych. Nawy boczne korpusu nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W prezbiterium znajduje się cyborium wykonane w 1510 r. w warsztacie Mateja Rejseka. Tam też ustawione są późnogotyckie ławy ozdobione rzeźbami autorstwa Mistrza Jakuba z Nymburka. Bardzo cenne są późnogotyckie freski zachowane w kilku kaplicach obejścia. W kaplicy grobowej Michała Smíška z Vrchoviště (Smíškovská kaple) freski powstały w latach 1485-92 i przedstawiają m.in.: Przybycie królowej Saby do króla Salomona, Sąd Trajana i Sybillę Kumańską. W kaplicy tej umieszczony jest też późnogotycki ołtarz Mariacki z 1480 r. Bardzo ciekawe są malowidła w kaplicy Hašplířskiej, które przedstawiają sceny pracy górniczej m.in. praca przy kołowrocie i skup rudy. Z kolei w kaplicy Mincerskiej malowidła przedstawiają średniowieczną technikę bicia monet. W nawie głównej znajduje się barokowa ambona z 1665 r. o bogatej dekoracji snycerskiej z renesansowymi płaskorzeźbami apostołów wykonanymi przez Mistrza Leopolda. W kościele zachowało się wiele ołtarzy głównie barokowych, powstałych w 2. połowie XVII w. i w XVIII w. Kościół posiada tez interesujący zespół witraży wykonany na początku XX w. według projektu malarza Františka Urbana, na których przedstawiono wiele wydarzeń z historii Czech.

LITERATURA

Kulich J., Kutna Hora. Kościół św. Barbary i miasto, wyd. Gloriet (wydanie polskie)
avel J., Sztuka Czechosłowacji, Warszawa 1986
Umělecké památky Čech 1-4, pod. red E. Poche, Praha 1977

Kutná Hora, kościół św. Barbary