Francja

Strasburg, kościół św. Tomasza
Église Saint-Thomas de Strasbourg

Lokalizacja: Strasburg, 11 Rue Martin Luther (48.579691, 7.745548)
Budowa: 1196-1330
Styl:  gotyk

HISTORIA. Pierwszy kościół na tym miejscu istniał już w VI w. Wiadomo, że w 693 r. pochowano tu biskupa Strasburga św. Florenta. Następny kościół wzniesiono około 820 r. z inicjatywy biskupa Adelocha. Został zniszczony przez pożar w 1007 r. i następnie odbudowany. Kolejny pożar z 1144 r. całkowicie zniszczył świątynię. W 1196 r. rozpoczęła się budowa nowego kościoła, w styku przejściowym łączącym romańską masywność murów z gotyckimi detalami. Kolejna, tym razem gotycka przebudowa, rozpoczęła się w 2. połowie XIII w. od wzniesienia chóru (prezbiterium) i transeptu z wieżą nad skrzyżowaniem naw. Prace zakończono do 1330 r. wzniesieniem pięcionawowego korpusu halowego. W XV w. i na początku XVI w. dobudowano do kościoła trzy kaplice, kończąc w ten sposób budowę świątyni. W 1524 r. kościół przejęli protestanci, którzy usunęli gotyckie ołtarze oraz zniszczyli witraże.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony z czteroprzęsłowego, pięcionawowego halowego korpusu, transeptu i krótkiego jednoprzęsłowego prezbiterium zamkniętego trójbocznie. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się wieża. Od zachodu kościół poprzedza masyw wieżowy z wieżą po środku. Po obu stronach prezbiterium dostawione są gotyckie kaplice. Elewacje boczne kościoła opięte są przyporami, między którymi rozmieszczone są okna ostrołukowe z maswerkami, w korpusie nawowym trójdzielne a w prezbiterium i transepcie dwudzielne. W otwartym przedsionku południowego ramienia transeptu znajduje się gotycki portal ostrołukowy.  Korpus nawowy, prezbiterium i ramionami transeptu nakryte są dachami dwuspadowymi. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się ośmioboczna wieża, przebita ostrołukowymi oknami z maswerkami i nakryta hełmem ostrosłupowym. Masyw wieżowy w dolnej części późnoromański, w górnej wczesnogotycki. Po jego środku wznosi się masywna czworoboczna wieża nakryta ostrosłupowym hełmem. W dolnej kondygnacji wieży mieści się prostokątny portal wejściowy, w kondygnacji nad portalem umieszczona jest rozeta z maswerkiem a w trzeciej kondygnacji znajduje się zegar ujęty dwoma podwójnymi ostrołukowymi oknami. Wewnątrz sklepienia krzyżowo-żebrowe wsparte są na filarach wiązkowych. Nawy otwarte są na siebie ostrołukowymi arkadami.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Na wschodniej ścianie prezbiterium ustawiony jest późnobarokowy pomnik nagrobny marszałka wojsk francuskich Hermana Maurycego Saskiego (zm. 1750), nieślubnego syna króla polskiego Augusta II Mocnego. Pomnik wykonał w 1777 r. paryski rzeźbiarz Jean-Baptiste Pigalle. Przy wejściu do prezbiterium ustawiona jest późnogotycka chrzcielnica z ośmiobocznym kielichem ozdobionym dekoracją roślinną. W kaplicy przy prezbiterium ustawiony jest romański sarkofag biskupa Adelocha wykonany w 1130 r. z piaskowca przez Mistrza Klasztoru Eschau. Sarkofag posadowiony jest na czterech rzeźbach lwów, jego ściany zdobi płaskorzeźbiona dekoracja roślinna i ornamentalna oraz postacie wpisane w półkoliste arkady: Chrystus, biskup Adeloch, anioł i Nereid jadąca na rybie. Na ścianie prawej nawy znajduje się duży fresk z postacią św. Michała Archanioła pokonującego szatana, namalowany przez XV-wiecznego alzackiego malarza Josta Hallera. Na chórze muzycznym, w barokowym prospekcie z organowym, umieszczone są organy Johanna Andreasa Silbermanna z 1741 r. Ze średniowiecznych witraży zachowało się tylko przeszklenie rozety z 1250 r., pozostałe witraże pochodzą z XIX w.

LITERATURA

Elsass, Knaurs Kulturführer in farbe, München 1984

Strasburg, kościół św. Tomasza

• Poprzedni artykuł