Steyr, kościół św. Idziego i św. Kolomana

Szczegóły: | Odsłony: 339

Steyr, kościół św. Idziego i św. Kolomana
Steyr, kirche heilige Ägidius und heilige Koloman

Lokalizacja: Steyr, Brucknerplatz 5 (48.037461 14.417121)
Budowa: 1443 - około 1630
Architekt: Hans Puchsbaum
Styl: późny gotyk

HISTORIA. Pierwsza wzmianka o kościele parafialnym pod wezwaniem św. Idziego w Steyr pochodzi z 1275 r. Budowę obecnego kościoła rozpoczęto w 1443 r. pod kierunkiem i według planów wiedeńskiego mistrza murarskiego Hansa Puchsbauma. Po jego śmierci prace kontynuował Laurenz Spenning, który m.in. przesklepił prezbiterium. W 1522 r. nieukończony jeszcze kościół został zniszczony przez pożar. Spłonęły wtedy dachy kościoła i większość wyposażenia. W latach 1548-1598 kościół znajdował się w rękach protestantów. Od 1630 r. prace budowlane przy kościele były kontynuowane. Nakryto wtedy nawę sklepieniem a wieżę zwieńczono barokowym hełmem. W 2. połowie XIX w. usunięto barokowe wyposażenie kościoła i zastąpiono je neogotyckim. W 1876 r. pożar zniszczył wieżę, która w 1889 r. została odbudowana i zwieńczona neogotyckim hełmem według projektu wiedeńskiego architekta Friedricha von Schmidta.

ARCHITEKTURA. Późnogotycki kościół złożony jest z trójnawowego halowego korpusu, którego część prezbiterialna wydzielona jest masywnymi filarami. Trójprzęsłowa część prezbiterialna w środkowej części zamknięta jest pięciobocznie, zaś w nawach bocznych trójbocznie. Korpus nawowy od zachodu poprzedza empora chóru muzycznego, w przyziemiu której znajduje się otwarty przedsionek z przejściem. Do północnej nawy prezbiterium dostawiona jest wysoka wieża oraz przybudówki zakrystyjne. Na zewnątrz ściany kościoła opięte są uskokowymi przyporami, pomiędzy którymi znajdują się duże czterodzielne okna ostrołukowe z maswerkami. Okna po wschodniej stronie prezbiterium są dwu- i trójdzielne, także ostrołukowe z maswerkami. Kościół nakrywa wspólny wysoki dach dwuspadowy. Wieża zbudowana na planie sześcioboku jest wysoka na 80 metrów i zwieńczona ostrosłupowym neogotyckim hełmem. Od północy dostawiony jest też pięcioboczny przedsionek otwarty dwoma ostrołukowymi arkadami wejściowymi zwieńczonymi pinaklami z kwiatonami. Gotycki portal w przedsionku wieńczy tympanon ze płaskorzeźbionymi scenami Śmierci i Koronacji Marii. Portal ujmują cztery rzeźby świętych Agnieszki, Jakuba Starszego, Jana Ewangelisty i Doroty. Tylko rzeźba św. Jana została wykonana w XIX w., pozostałe są datowane na około 1385 r. Dwa kolejne ostrołukowe portale znajdują się od południa. Wewnątrz sklepienia kościoła wsparte są na filarach wiązkowych, sieciowe w nawie środkowej prezbiterium, gwiaździste w nawach bocznych, beczkowe z lunetami w nawie głównej korpusu, zaś w nawach bocznych krzyżowe.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Większość wyposażenia kościoła, na którą składają się ołtarze, ławki i ambona zostały wykonane w latach 1854-57 w stylu neogotyckim. W prezbiterium znajduje się gotyckie kamienne sakrarium wykonane w 1450 r. przez Hansa Puchsbauma. W przedsionku pod wieżą ustawiona jest renesansowa chrzcielnica z 1569 r. Do zakrystii prowadzą gotyckie drzwi z 1470 r. z herbem Norymbergii i cesarskim Orłem. Na chórze znajduje się neogotycki też prospekt organowy z 1893 r., mieszczący późniejszy instrument z 1962 r. W oknach świątyni zachował się interesujący zespół witraży. Najstarszy jest tzw. Laxenburger Fenster, składający się z 21 fragmentów średniowiecznych witraży datowanych na okres od około 1300 r. do około 1500 r. W części zostały one zwrócone do kościoła z pałacu Habsburgów w Laxenburgu. Starsze fragmenty z początku XIV w. pochodzą z opactwa w Klosterneuburgu i przedstawiają one m.in. Chrystusa Zmartwychwstałego, św. Leopolda i św. Agnieszkę. W innym oknie umieszczony jest częściowo renesansowy witraż z około 1525 r. ze scenami Śmierci i Koronacji Matki Bożej oraz fragmentami z postaciami św. Katarzyny i św. Jana Chrzciciela. Pozostałe witraże pochodzą z końca XIX w. i powstały w Zakładzie Carl Geyling's Erben w Wiedniu. Najstarszy jest witraż upamiętniający zabójstwo Franza Philippa von Lamberga w Peszcie w czasie powstania węgierskiego w 1848 r. W dolnej części przedstawione jest alegoryczna scena śmierci Lamberga z postacią umierającego i anioła z atrybutami Austrii. W górnej części przedstawiona jest scena Świętego Jerzego pokonującego smoka.

LITERATURA

Knaurs Kulturführer in Farbe Wachau, oprac. zb., München 1985
Berti V, Stadtpfarrkirche im Steyr, Salzburg 2007
Koch. R., Kirchenbaukunst der Gotik in Oberösterreich [w:] Gotikschätze Oberösterreich. Katalog zu einem Ausstellungsprojekt des Oberösterreichischen Landesmuseums in Linz, Weitra 2002

Steyr, kościół św. Idziego i św. Kolomana