Werona, katedra Santa Maria Assunta

Szczegóły: | Odsłony: 2805

Verona, cattedrale di Santa Maria Assunta
Werona, katedra Wniebowzięcia NMP

Lokalizacja: Werona, Piazza Duomo 21 (45.447227, 10.997025)
Budowa: 1120 – XVI w.
Architekt: Michele Sanmicheli
Styl: romanizm, gotyk i renesans

Katedra w Weronie może pochwalić się wieloma cennymi zabytkami. Najważniejszym z nich jest niewątpliwie obraz Wniebowzięcia NMP, namalowany przez samego Tycjana.

HISTORIA. Pierwsza świątynia na miejscu obecnej katedry została wzniesiona w 1. połowie IV w., następnie w 2. połowie V w. została ona zastąpiona większą trójnawową bazyliką. Po pożarze całego kompleksu biskupiego w 806 r. wzniesiono nową katedrę ukończoną w latach 842-47. Świątynia to została poważnie uszkodzona w czasie trzęsienia ziemi w 1117 r. Następnie na jej miejscu od 1120 r. rozpoczęto budowę obecnej romańskiej katedry, której konsekracja nastąpiła w 1187 r. Gotyckie i renesansowe cechy świątynia uzyskała w czasie przebudowy przeprowadzonej w XV i XVI w. Podwyższono wtedy nawy i nakryto je sklepieniami krzyżowymi, przebudowano górną część fasady a w 1550 r. ukończono prezbiterium według projektu Michele Sanmicheli. W latach 1575-79 nadbudowano jeszcze romańską dzwonnicę według projektu Bernardino Brugnoli.

ARCHITEKTURA. Kościół złożony jest trójnawowego, pięcioprzęsłowego korpusu bazylikowego i krótkiego prezbiterium zakończonego półkolistą apsydą. Do obu naw bocznych na wysokości czwartego przęsła dobudowane są duże kaplice kopułowe, zaś do pozostałych przęseł przylegają płytkie kaplice półkoliste i prostokątne. Na wysokości piątego przęsła od południa dostawiona jest wysoka kampanila. Fasada kościoła jest trójdzielna i łączy w sobie cechy romanizmu, gotyku i renesansu. W bocznych polach zwieńczonych półszczytami, umieszczone są duże dwudzielne okna ostrołukowe. Część środkowa zwieńczona jest trójkątnym szczytem z obeliskami. W przyziemiu znajduje się romański portal główny wykonany przez Mistrza Niccolo w 1139 r. Uskokowy portal zwieńczony jest półkolistym tympanonem z płaskorzeźbą tronującej Madonny z Dzieciątkiem. Portal osłania przedsionek otwarty półkolistą arkadą i wsparty na dwóch kręconych kolumnach posadowionych na siedzących gryfach. Powyżej nadbudowana jest półkolista arkada kryjąca zegar słoneczny a nad nią duża rozeta. Elewacje naw bocznych kościoła pokryte są biało-brunatnymi, poziomymi pasami z cegły, powyżej nawa główna oświetlona jest niewielkimi okrągłymi oknami. Apsyda prezbiterium opięta jest półkolumnami i przebita wydłużonymi oknami o półkolistych zamknięciach. Od południa do korpusu prowadzi portal osłonięty romańskim baldachimem wspartym na kolumnach. Nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe, nad nawami bocznymi dachy jednospadowe, nad prezbiterium dach dwuspadowy. Kampanila zbudowana na planie kwadratu, w najwyższej części przechodząca w ośmiobok, z ażurową najwyższą kondygnacją. Wnętrze prezbiterium nakrywa sklepienie kolebkowe, zaś nawy korpusu nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, wspartymi na kolumnach wykonanych z czerwonego marmuru z Werony. Kolumny te mają kolisty przekrój i opięte są wieńcem półkolumienek. Nawa główna otwarta jest naw bocznych ostrołukowymi arkadami, z kolei prezbiterium wydzielone jest półkolistą arkadą tęczową.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest bardzo bogate i pochodzi z różnych okresów historycznych. Najcenniejszym zabytkiem jest obraz Wniebowzięcia NMP, namalowany przez Tycjana w 1530 r. Obraz umieszczony jest w renesansowym ołtarzu pierwszej kaplicy po lewej stronie, wykonanym przez warsztat Jacopo Sansovino w latach 1530-32. Przy końcu lewej nawy na ścianie zawieszony jest duży prospekt organowy, zbudowany w latach 1565-1606, niestety nie zachował się oryginalny instrument. Po bokach prospektu dopięte są dwa obrazy przedstawiające czterech biskupów Werony i namalowane w 2. połowie XVI w. przez Felice Brusasorzi. W renesansowym ołtarzu na zakończeniu tej nawy umieszczony jest obraz przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych, namalowany przez Agostino Ugolini. Na sklepieniu prezbiterium i w apsydzie oraz nad tęczą znajdują się freski o tematyce biblijnej wykonane na początku XVI w. przez Francesco Torbido na rysunkach przygotowawczych Giulio Romano. W zakończeniu prawej nawy w arkadowej wnęce znajduje się Arca di San’t Agata, marmurowy pomnik wzniesiony w 1353 r. przez Domenico da Lugo. Tuż obok w posadzkę wmurowana jest płyta nagrobna papieża Lucjusza III, zmarłego Weronie w 1185 r. Powyżej na ścianie zawieszony jest bliźniaczy do wcześniej opisanego prospekt organowy, do którego boków dopięte są dwa dyptyki malowane przez Biagio Falceri w 1683 r. Przedstawiają one Wniebowzięcie NMP i Świętą Rozmowę czterech biskupów Werony. W ołtarzu drugiej kaplicy w prawej nawie, Capella Calcasoli, umieszczone jest kilka połączonych obrazów. W polu środkowym Pokłon Trzech Króli, namalowany przez Liberale da Verona otoczony obrazami Nicolo Giolfino: Złożenie do Grobu, śś. Roch i Sebastian oraz śś. Antoni i Bartłomiej. Monumentalny fresk otaczający ołtarz wykonał malarz Giovanni Maria Falconetto w 1503 r.

LITERATURA

Venedig und Venetien, opr. zb., Augsburg 1998
Strona internetowa: http://churchesofvenice.com/verona2.htm#santanast (dostęp 22.05.2021)
Strona internetowa: https://www.chieseverona.it/en/our-churches/the-basilica-of-saint-anastasia (dostęp 22.05.2021)