mazowieckie

Lokalizacja:  Radom, ul. Sienkiewicza 16 (51.396944,21.156111)
Budowa: 1898-1911
Architekt: Józef Pius Dziekoński
Styl: neogotyk

HISTORIA. Radom będący od 1844 r. stolicą Guberni Radomskiej rozwijał się szybko i liczba jego mieszkańców w 1897 r. sięgnęła 27 tysięcy. Wiązała się z tym potrzeba budowy nowego kościoła. Starania prowadzone u władz rosyjskich od lat 70-tych XIX w. przyniosły skutek pod sam koniec wieku. Zawiązał się komitet budowy, który jako autora projektu wskazał warszawskiego architekta, Józefa Piusa Dziekońskiego. Prace budowlane rozpoczęły się w 1898 r. i trwały do 1911 r. kiedy świątynia została doprowadzona do stanu surowego. Prace wykończeniowe we wnętrzu trwały do 1918 r.

ARCHITEKTURA. Jest to dużych rozmiarów świątynia neogotycka o układzie bazylikowym. Złożona jest z trójnawowego, trójprzęsłowego korpusu, jednonawowego i dwuprzęsłowego transeptu oraz dwuprzęsłowego prezbiterium z obejściem, zamkniętego pięciobocznie. Po obu stronach ramion transeptu dostawione są wieloboczne kaplice. Od zachodu korpus nawowy poprzedza dwuwieżowa fasada z uskokowymi portalami i ogromną rozetą w środkowej części. Wieże wysokie na 72 m. u dołu kwadratowe, w górnej kondygnacji przechodzące w ośmiobok i nakryte są ostrosłupowymi hełmami, wzorowanymi na hełmie wyższej wieży kościoła Mariackiego w Krakowie. Elewacje zewnętrzne kościoła opięte są uskokowymi przyporami, ściany naw środkowych korpusu i prezbiterium oraz transeptu wsparte są łukami oporowymi. Między przyporami rozmieszczone są ostrołukowe okna, w korpusie i transepcie czterodzielne zaś w prezbiterium cztero- i dwudzielne. Nawę główną korpusu, prezbiterium i ramion transeptu nakrywają dachy dwuspadowe z sygnaturką nad skrzyżowaniem naw. Nad nawami bocznymi i obejściem dachy jednospadowe a nad kaplicami dachy namiotowe. Wnętrza katedry nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi za wyjątkiem skrzyżowania naw, które nakrywa sklepienia gwiaździste. Ściany wewnątrz nawy głównej korpusu i prezbiterium podzielone są na trzy strefy. Dolną strefę stanowią ostrołukowe arkady międzynawowe, w strefie środkowej rozmieszczone są potrójne blendy ostrołukowe a w górnej strefie duże czterodzielne okna także ostrołukowe z maswerkami.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest przeważnie neogotyckie, składają się na nie neogotyckie ołtarze i ambona. W polu środkowym ołtarza głównego umieszczona jest rzeźba Marii z Dzieciątkiem. W lewym ramieniu transeptu ustawiony jest ołtarz św. Krzyża, zaś w prawym ramieniu ołtarz św. Kazimierza z obrazem Serca Jezusa i relikwiarzem św. Kazimierza wykonanym przez Bronisława Chromego. Z 1913 r. pochodzą 23-głosowe organy wykonane przez Stanisława Jagodzińskiego. Witraże w katedrze zostały wykonane w latach 1908-1911 w warszawskich pracowniach witrażowniczych. W ściany kościoła wmurowane są tablice i epitafia poświęcone pamięci Jana Pawła II, biskupa Piotra Gołębiowskiego, Henryka Sienkiewicza, ks. Józefa Rokosznego oraz kapłanów zamordowanych podczas II wojny światowej. W lewym przedsionku ustawiony jest sarkofag biskupa Jana Chrapka (zm. 2001) z rzeźbionym popiersiem zmarłego. Z kolei w kaplicy przy lewej nawie znajduje się płyta nagrobna ordynariusza diecezji radomskiej arcybiskupa Zygmunta Zimowskiego (zm. 2016).

LITERATURA

Żabicki J., Leksykon zabytków Mazowsza i Podlasia, Warszawa 2010
Strona internetowa: http://katedra.radom.pl/historia/

• Następny artykuł