mazowieckie
Szydłowiec, kościół św. Zygmunta
Marek SztorcLokalizacja: Szydłowiec, Rynek Wielki (51.223109, 20.857640)
Budowa: 1493-1532
Styl: późny gotyk
HISTORIA. Kościół zbudowany został z fundacji Jakuba i Mikołaja Szydłowieckich w latach 1493 do 1532 r. na miejscu drewnianego kościoła.
ARCHITEKTURA. Jest to późnogotycka świątynia zbudowana z kamienia łamanego i z wykorzystaniem piaskowca do detali architektonicznych. Złożony jest z trójprzęsłowej nawy i znacznie niższego i węższego, dwuprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego pięciobocznie. Do nawy dostawione są kaplice NMP i św. Stanisława oraz nakryta kopułą kruchta z 1. połowy XVII w. Do prezbiterium dostawione są zakrystia i skarbczyk. Na zewnątrz nawa kościoła opięta jest uskokowymi przyporami, między którymi od południa i zachodu znajdują się ostrołukowe okna. Nawę nakrywa stromy dach dwuspadowy z barokową wieżyczką na sygnaturkę. Od zachodu i wschodu wieńczą ją schodkowe szczyty, wypełnione blendami. Prezbiterium opięte jest przyporami i oświetlone lancetowatymi oknami ostrołukowymi. Nakrywa je dach dwuspadowy. W kościele zachowało się sześć portali późnogotyckich oraz czworo drzwi żelaznych pochodzących z początku XVI w. Wewnątrz nawa nakryta jest drewnianym stropem płaskim z 1. połowy XVIII w., prezbiterium nakrywa sklepienie gwiaździsto-sieciowe, kaplicę NMP nakrywa sklepienie gwiaździste, zaś kaplicę św. Stanisława i kruchtę nakrywają sklepienia krzyżowo-żebrowe. Pod chórem muzycznym znajduje sie wczesnorenesansowy strop kasetonowy z malowanymi rozetami z około 1526 r.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Wewnątrz świątyni znajduje się wiele cennych elementów wyposażenia. W prezbiterium ustawiony jest późnorenesansowy ołtarz główny z około 1620 r. z późnogotycką rzeźbioną grupą Koronacji MB, wykonaną przed 1531 r. Na lewej ścianie prezbiterium zawieszony jest późnogotycki poliptyk z około 1505 r., wykonany w warsztacie krakowskim, ze sceną Wniebowzięcia NMP w polu głównym. W nawie ustawione są późnorenesansowe ołtarze boczne z bogatą dekoracją snycerską z około 1620 r. W kaplicy północnej znajduje się ołtarz z około połowy XVII w., dwa kolejne barokowe ołtarze ustawione są w kaplicy południowej, pochodzą z XVII i XVIII w. Interesująca jest też późnogotycka kamienna chrzcielnica z 1510 r. W kościele znajdują się też zabytki pomniki nagrobne: Mikołaja Szydłowieckiego (zm. 1532), wykonany z czerwonego marmuru z leżącą postacią zmarłego w zbroi; Mikołaja Radziwiłła (zm. 1795) i jego żony Marii z Gawdzickich (1806) z 1807 r., klasycystyczny z czarnego marmuru oraz liczne kamienne epitafia mieszczan i szlachty z XVII w.
DZWONNICA kamienna wzniesiona w XVI w. na planie kwadratu, opięta przyporami i nakryta ostrosłupowym hełmem.
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków Mazowsza i Podlasia, Warszawa 2010
LITERATURA
Architektura gotycka w Polsce, t. 2, Katalog zabytków, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Żabicki J., Leksykon zabytków Mazowsza i Podlasia, Warszawa 2010
