Niemcy

Wolgast, kościół św. Piotra
Wolgast, kirche St. Peter

Lokalizacja: Wolgast, Am Kirchplatz 7 (54.053522, 13.776733)
Budowa: 1280-1350, 2 poł XIV-XV
Styl: gotyk

HISTORIA kościoła sięga czasów biskupa Ottona z Bambergu, który w 1128 r. miał nakazać zburzenie pogańskiej świątyni Jarowita w Wołogoszczy i wzniesienie na jej miejscu kościoła. Według tradycji miał on być poświęcony przez samego biskupa Ottona. Obecny kościół został wzniesiony w latach 1280-1350. Rozbudowę kościoła kontynuowano w 2. połowie XIV w. i w wieku XV, kiedy to przekształcono kościół na budowlę halową oraz dobudowano boczne kaplice. Kościół był niszczony przez kilka pożarów, z których najbardziej dotkliwe było podpalenia kościoła przez wojska rosyjskie w 1713 r. oraz pożar od uderzenia pioruna w 1920 r. Po pożarze z 1713 r. odbudowano sklepienia i podwyższono wieżę nakrywając ją barokowym hełmem. W czasie odbudowy częściowo zbarokizowano też wnętrze kościoła. Pożar w 1920 r. doprowadził do zniszczenia hełmu, którego już nie odbudowano, spaliło się też część wyposażenia kościoła, w tym barokowy ołtarz główny.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół zbudowany z cegły, złożony z pięcioprzęsłowego, trójnawowego korpusu bazylikowego z niewyodrębnionym prezbiterium z obejściem, zamkniętym pięciobocznie. Od zachodu kościół poprzedza masywna czworoboczna wieża ujęta po bokach kaplicami. Od północy dostawione są zakrystia i zamknięta trójbocznie kaplica chrzcielna a od południa przylega kaplica św. Piotra. Na zewnątrz ściany naw bocznych i obejścia opięte są uskokowymi przyporami między którymi rozmieszczone są duże ostrołukowe okna czterodzielne. Nawę główną oświetlają niskie okna ostrołukowe. Nawa gówna nakryta dachem dwuspadowym, nawy boczne i kaplicę św. Piotra nakrywają dachy jednospadowe, z kolei kaplicę chrzcielną nakrywa dach dwuspadowy. Wieża czworoboczna w najwyższej kondygnacji węższa o ściętych narożnikach nakryta dachem namiotowym. Wewnątrz kościół rozczłonkowany smukłymi ośmiobocznym i filarami dźwigającymi sklepienie gwiaździste nawy głównej, która otwarta jest do naw bocznych ostrołukowymi arkadami. Obejście i nawy boczne nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Kaplice chrzcielną i św. Piotra nakrywają sklepienie gwiaździste. W kościele zachowało się kilka ostrołukowych uskokowych portali gotyckich.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest dość skromne na skutek licznych pożarów, które niszczyły kościół. Na ścianach i sklepieniach zachowały się fragmenty późnogotyckiej polichromii z około 1500 r., zarówno figuralnej jak i ornamentalnej. W prezbiterium zawieszony jest drewniany późnogotycki krucyfiks z około 1500 r. pochodzący z kościoła Mariackiego w Stralsundzie. W nawie znajduje się drewniana ambona wykonana w 1710 r. Najbardziej interesującym zabytkiem w kościele jest Taniec śmierci składający się z 25 panelowych malowideł umieszczonych na zapleckach drewnianych stalli. Obrazy te namalował około 1700 Caspar Siegmund Köppe i pierwotnie znajdowały się w kościele cmentarnym św. Gertrudy w Wolgast. Na ścianach kościoła zachowało się kilka epitafiów, m.in. księcia Filipa I Pobożnego z 1560 r., odlane w brązie w warsztacie Wolffa Hilgera we Freibergu. W ściany wmurowane są też dwie płyty słowiańskie z 2. ćwierci XII w. W kościele znajdują się dwie XIX-wieczne kopie rzeźb duńskiego artysty Bertela Thorvaldsena: Anioł chrzcielny i Chrystus. Na emporze organowej umieszczone są współczesne organy wykonane w 1988 r. przez firmę Sauer z Frankfurtu nad Odrą. Od północy do nawy przylega niewielka kaplica Gryfitów, w której umieszczonych jest kilka cynowych sarkofagów książąt pomorskich: Filipa I Pobożnego (zm. 1560) i jego żony Marii von Sachsen oraz Ernesta Ludwika i ostatniego z rodu Filipa Juliusza.

KRYPTY. Kościół od początku XVI w. pełni funkcję mauzoleum książąt  zachodniopomorskich z linii wołogoskiej rodu Gryfitów. Krypty budowana była w dwóch fazach około 1500 r. i w 1587 r.

LITERATURA

Adamiak J., Pillep R., Zabytki Architektury i sztuki NRD, Przewodnik, wyd. Arkady 1989
Baier G., Ende H., Mecklenburg-Vorpommern. Knaurs Kulturführer in farbe, München 1991

Wolgast, kościół św. Piotra

• Poprzedni artykuł