Rumunia

Sybin, katedra Marii Panny
Sibiu, Catedrala evanghelică

Lokalizacja: Sybin, Piață Albert Huet (45.797771, 24.149977)
Budowa: 2. połowa XIV w. - 1520
Styl: gotyk

HISTORIA. Poprzedni kościół był romańską bazyliką wzniesioną pod koniec XII w. Obecny gotycki kościół powstawał etapami począwszy od 2. połowy XIV w. Wzniesiono wtedy trójnawowy, bazylikowy korpus z transeptem i wydłużonym prezbiterium oraz wieżą od zachodu. Po 1424 r. wznowiono prace przy kościele, podwyższono wtedy ściany nawy głównej i poszerzono nawy boczne. W 1448 r. od zachodu dobudowano narteks, który określano nazwą Ferula. Następny etap rozpoczął się w 1474 r. kiedy to bazylikowy korpus został przebudowany na halowy, poprzez nadbudowanie empor nad nawami bocznymi. W 1494 r. podwyższono jeszcze wieże o dwie kondygnacje. Budowa kościoła została ukończona w 1520 r. wzniesieniem wieżyczki schodowej od południa. W latach 40-tych XVI w. kościół przejęli protestanci wraz z szerzeniem się w Siedmiogrodzie nauk Marcina Lutra. W 1867 r. świątynia została podniesiona do godności katedry ewangelicko-augsburskiej.

ARCHITEKTURA. Późnogotycki kościół, złożony jest z pięcioprzęsłowego trójnawowego korpusu, transeptu i dwuprzęsłowego prezbiterium zamkniętego pięciobocznie. Od zachodu dostawiona jest wieża a za nią dobudowany jest dwuprzęsłowy narteks zwany Ferula. Od północy do prezbiterium przylega dwukondygnacjowa przybudówka zakrystyjna, zaś od południa do korpusu dostawiona jest kruchta otwarta w przyziemiu z kaplicą na piętrze. Od południa także dobudowana jest wieżyczka schodowa. Północna część korpusu nawowego zachowała pierwotny układ bazylikowy a nawa północna podzielona jest na dziewięć przęseł. Część południowa posiada układ halowy z emporami nadbudowanymi nad nawą. 

Na zewnątrz ściany kościoła opięte są przyporami, pomiędzy którymi rozmieszczone zostały okna ostrołukowe z maswerkami, dwudzielne w prezbiterium i trójdzielne w transepcie i korpusie nawowym. Ściany transeptu i południowe przęsła naw bocznych zwieńczone są trójkątnymi szczytami. Prezbiterium, transept i nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe, podobnie jak pięć przęseł nawy południowej, które nakryte są dachami poprzecznymi. Nawę południową i przybudówkę zakrystyjną nakrywają dachy jednospadowe. Dachy pokryte są dachówką ułożoną w romby. Wieży wysoka na 73 metry nakryta jest ostrosłupowym hełmem z czterema narożnymi wieżyczkami. Wieżyczka schodowa jest ośmioboczna i nakryta ostrosłupowym hełmem.

Wewnątrz ściany nawy głównej rozczłonkowane są ostrołukowymi arkadami otwartymi do naw bocznych i na empory nad południową nawą. Prezbiterium, korpus nawowy i transept nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi ze zwornikami, podpartymi na służkach spływających na filary. Empory i kaplica nad kruchtą południową nakryte są sklepieniami gwiaździstymi. Szerokość każdej z empor odpowiada dwóm przęsłom nawy bocznej.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W prezbiterium umieszczony jest ażurowy neogotycki ołtarz główny wykonany w 1854 r. w Wiedniu z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego w polu środkowym. Na północnej ścianie prezbiterium znajduje się gotyckie malowidło ze sceną Ukrzyżowania wykonane w 1445 r. przez Johannesa von Rosenau pochodzącego przypuszczalnie z Austrii. Rozbudowana scena Śmierci Chrystusa ujętą jest po bokach postaciami Chrystusa Boleściwego i Chrystusa Sędziego oraz królów węgierskich: Stefana i Władysława. Powyżej znajdują się sceny Bożego Narodzenia, Chrztu Chrystusa i Wniebowzięcie Marii. U dołu zaś Chrystus został przedstawiony jako Mąż Boleści w okratowanym oknie. U wejścia do prezbiterium ustawiona jest brązowa gotycka chrzcielnica, wykonana przez Mistrza Leonhardiusa z 1438 r. Na chórze muzycznym umieszczony jest barokowy prospekt organowy z 1672 r. z instrumentem wykonanym w 1915 r. W kościele zachowało się wiele pomników nagrobnych, wśród nich piękny płaskorzeźbiony pomnik komesa saskiego Andreasa Fleischera (zm. 1676) oraz epitafium gubernatora Wielkiego Księstwa Siedmiogrodu Samuela Brukenthala (zm. 1803).

LITERATURA

Brykowski Z., Chrzanowski T, Kornecki M., Sztuka Rumunii, wyd. Ossolineum 1979
Figiel S. Siedmiogród. W łuku rumuńskich Karpat, Pruszków 2019
Galusek Ł., Jurecki M., Rumunia. Przestrzeń, sztuka, kultura., wyd. BOSZ 2008

Sybin, katedra Marii Panny

• Poprzedni artykuł