śląskie

Lokalizacja: Katowice - Antokol, Plebiscytowa 49a (50.251767, 19.019052)
Budowa: 1927-1955
Architekt: Zygmunt Gawlik i Czesław Mączyński
Styl:  modernizm i neoklasycyzm

HISTORIA. Budowę katedry w Katowicach rozpoczęto w 1927 r. według projektu architektów Zygmunta Gawlika i Franciszka Mączyńskiego. Do 1938 r. ukończono prezbiterium a mury pozostałych części kościoła osiągnęły do 8 metrów. Wybuch II wojny światowej całkowicie zahamował prace budowlane, które wznowiono dopiero w 1946 r. Wkrótce władze komunistyczne wysunęły żądanie obniżenia kopuły o około 40 metrów, nie chcąc aby 100-metrowa budowla dominowała w pejzażu Katowic. Początkowo nadzorujący budowę ks. Rudolf Adamczyk odrzucił te żądania. Kilka lat później narzucony przez komunistów ks. Jan Piskorz zgodził się na wprowadzenie zmian do projektu. Konsekracja archikatedry nastąpiła w 1955 r.

ARCHITEKTURA. Świątynia łączy w sobie formy modernizmu i neoklasycyzmu. Należy do największych świątyń na terenie Polski. Jej wymiary są następujące: długość 101 m, szerokość 53 m, wysokość 59 m (pierwotnie planowano blisko 100 m). Zbudowana jest w konstrukcji żelbetowej na planie dwóch przecinających sie krzyży greckich, zamkniętych w kwadracie z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Środkowa część katedry nakryta jest kopułą z latarnią, wspartą na wewnętrznym ośmiobocznym tamburze przeprutym prostokątnymi oknami. Prezbiterium po bokach ujęte jest kolistymi kopułami, pozostałe ramiona przecinających się krzyży nakryte są sklepieniami kolebkowymi na gurtach. Od frontu świątynię poprzedza ogromny trójosiowy portyk wejściowy, którego pary kolumn podtrzymują belkowanie zwieńczone attyką. Między kolumnami znajdują się trzy wejścia do archikatedry. Zewnętrzne elewacje kościoła pokryte są okładziną z dolomitu. Wieńczą je balustrada i fryz konsolkowy obiegający cały kościół. Wnętrze oświetlają wydłużone okna zamknięte półkoliście.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Witraże wykonano w latach 1954-72 w Krakowskim Zakładzie Witrażów według projektu Krystyny i Stanisława Pękalskich z Wrocławia. We wnętrzu kościoła znajduje się wiele interesujących dzieł sztuki współczesnej. Kopuła ozdobiona jest malowidłami przedstawiającymi Drogę Krzyżową.

LITERATURA

Burno F., Świątynie nowego państwa. Kościoły rzymskokatolickie II Rzeczpospolitej, Warszawa 2012
Pilch Z., Leksykon Zabytków Górnego Śląska, Warszawa 2008
Strona internetowa: http://www.katedra.katowice.opoka.org.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł