śląskie
Bytom, kościół św. Jacka
Marek SztorcBytom, kościół św. Jacka
Lokalizacja: Bytom, ul. Jana Matejki 1 (50.350204, 18.929339)
Budowa: 1909-1911
Architekt: Max Giemsa
Styl: neoromanizm
HISTORIA. Kościół został zbudowany w latach 1909-1911 w zamieszkanej głownie przez Polaków miejscowości Rozbark. Autorem projektu był architekt z Gliwic Max Giemsa, który wzorował się na katedrze w Limburgu nad Lahnem. Pierwszym proboszczem w nowo utworzonej parafii został polski ksiądz Franciszek Strzybny. Kościół św. Jacka w Bytomiu uważany jest za najlepszy przykład architektury neoromańskiej na Górnym Śląsku.
ARCHITEKTURA. Neoromański dwupoziomowy kościół zbudowany na planie krzyża łacińskiego. Górny kościół złożony jest z trójnawowego korpusu bazylikowego, transeptu i prezbiterium zamkniętego półkolistą apsydą z obejściem. Prezbiterium ujmują dwie niskie wieże nakryte ostrosłupowymi hełmami i zamknięte od wschodu apsydami. Od frontu kościół poprzedza fasada z dwiema wysokimi na 57 metrów wieżami. Są one zbudowane na planie kwadratu, podzielone na sześć kondygnacji, z dużymi biforiami w najwyższej kondygnacji, zwieńczone trójkątnymi szczytami i ostrosłupowymi hełmami. Pomiędzy wieżami środkowa część fasady wysunięta do przodu z dużym uskokowym półkolistym portalem w przyziemiu, wielką rozetą i trójkątnym szczytem. Elewacje boczne korpusu przebite są dużymi zamkniętymi półkoliście oknami w nawach bocznych i sześciolistnymi rozetami w nawie głównej. Ramiona transeptu zamknięte ścianami prostymi z wielkimi rozetami i trójkątnymi szczytami. Prezbiterium oświetlają duże prostokątne okna zamknięte półkoliście a nad nimi ściany wieńczy galeria ślepych półkolistych arkad. Nawę główną i prezbiterium nakrywa wspólny dach dwuspadowy z ośmioboczną wieżyczką na sygnaturkę nad skrzyżowaniem naw. Dach dwuspadowy nakrywa także ramiona transeptu. Nad nawami bocznymi dachy jednospadowe. Wewnątrz nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami wspartymi na kolistych kolumnach o kostkowych dekorowanych kapitelach. Nawy korpusu, ramiona transeptu i prezbiterium nakryte są stropem płaskim. Nad apsydą prezbiterium sklepienia hemisferyczne. Dolny kościół także podzielony jest na trzy nawy równej wysokości otwarte na siebie półkolistymi arkadami wspartymi na identycznych kolumnach jak w kościele górnym. Nawy dolnego kościoła nakrywają sklepienia krzyżowe na gurtach.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny ustawiony w prezbiterium wykonał Georg Schreiner z Ratyzbony, dziełem tego samego artysty jest ambona umieszczona w nawie głównej. Na chórze umieszczone są 60-głosowe organy wykonane przez firmę Rieger z Krnova w Czechach. Sklepienie apsydy prezbiterium zdobi malowidło ze sceną Koronacji Matki Bożej wykonane w 1928 r. przez malarza Otto Kowalewskiego z Katowic. Część witraży jest dziełem firmy witrażowniczej Carl Busch z Berlina? Kilka współczesnych witraży wykonał zakład Furdyna Witraże według projektu Tomasza Furdyny. Ołtarz główny i ołtarze boczne w kościele dolnym wykonał Josef Starck. Autorem malowideł ściennych w dolnym kościele ze scenami z życia Chrystusa jest Otto Kowalewski.
LITERATURA
Pilch Z., Leksykon Zabytków Górnego Śląska, Warszawa 2008
Strona internetowa: https://www.swjacek.bytom.pl
Bytom, kościół św. Jacka
