Słowacja
Podoliniec, kościół św. Stanisława, dawny pijarów
Marek SztorcPodolínec, kostol piaristov
Od 1411 r. Podoliniec wraz z piętnastoma innymi miastami słowackiej dziś części Spiszu pozostawał pod zwierzchnictwem Polski. W latach 1642-51 książę Stanisław Lubomirski, wojewoda krakowski i starosta spiski ufundował tutaj pierwsze na ziemiach Rzeczypospolitej kolegium pijarów. Na protestanckim wówczas Spiszu miało ono realizować kontrreformacyjne cele. Kościół klasztorny zbudowano w latach 1647-51 w stylu barokowym według projektu wiedeńskiego architekta Pochsbergera, który niezbyt udanie nawiązał do fasady kościoła karmelitów w Nowym Wiśniczu. Ta wąska i bardzo wysoka a przez to nieco archaiczna fasada juz z daleka przykuwa uwagę. Obie jej wieże nakryte są barokowymi hełmami i wznoszą się na wysokość 44 metrów. Jednonawowe wnętrze kościoła z niewyodrębnionym prezbiterium nakrywa sklepienie kolebkowe z lunetami. Dominującym elementem wyposażenia kościoła jest umieszczony w ołtarzu głównym ogromnych rozmiarów obraz Wskrzeszenie Piotrowina, namalowany przez Tomasza Dolabellę lub jego warsztat. Obok zawieszone są niewielkie obrazy śś. Józefa Kalasantego i Jana Nepomucena, powyżej zaś św. Jerzy walczący ze smokiem. Interesującym zabytkiem jest też bogato rzeźbiona barokowa ambona. Reszty wyposażenia dopełniają dwa barokowe boczne ołtarze, obraz św. Stanisława zawieszony nad wejściem i ustawiona w prezbiterium drewniana rzeźba Matki Boskiej wykonana w 1951 r. Kolegium pijarów w Podolińcu było słynne nie tylko w Rzeczpospolitej ale również w całej Europie Środkowej. Przez kilka lat przebywał tu Stanisław Konarski, najpierw jako uczeń potem jako nauczyciel poetyki i retoryki. W 1787 r. kolegium zostało odebrane polskim pijarom, a w 1866 r. przekazane zgromadzeniu pijarów węgierskich. Ostatecznie zostało rozwiązane w 1919 r.
Tekst umieszczony 02.07.2006
LITERATURA
Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Pinkwart M., Północna Słowacja. Przewodnik krajoznawczy dla zmotoryzowanych, 1996
Sakralna architektura na Slovensku, opr. zb., Komarno 1996
