Włochy

Grado, basillica di Sant’Eufemia

Lokalizacja: Grado, Campo Patriarca Elia 13, prowincja Gorizia (45.676493, 13.385157)
Budowa: 579 r.
Styl: wczesne chrześcijaństwo

Grado słynie jako wytworny kurort nad Adriatykiem. Miejscowość posiada także cenny zabytek architektury sakralnej jakim jest wczesnochrześcijańska bazylika Sant’ Eufemia.

HISTORIA. Bazylika św. Eufemii w Grado została wzniesiona z inicjatywy patriarchy Akwilei Eliasza. W czasie najazdu Longobardów patriarcha schronił się w Grado, gdzie czasowo przeniesiono siedzibę patriarchatu i konieczna stała się budowa odpowiedniej katedry biskupiej. Wzniesiono ją do 579 r. kiedy to przypuszczalnie miała miejsce konsekracja świątyni. Od tego czasu Grado pozostało siedzibą patriarchatu aż do 1105 r., kiedy ówczesny patriarcha Giovanni Gradenigo przeniósł swoją siedzibę do Wenecji. Ostatecznie w 1451 r. bazylika w Grado utraciła tytuł katedry, który został przeniesiony na bazylikę San Pietro di Castello w Wenecji. W 1455 r. dobudowano do kościoła wysoką dzwonnicę.

ARCHITEKTURA. Wczesnochrześcijański kościół złożony jest z trójnawowego bazylikowego korpusu i prezbiterium zamkniętego półkolistą apsydą. Po obu stronach do prezbiterium przylegają przybudówki, od północy pastoforium zakończone półkolistą apsydą, zaś od południa Cella Trichora o nieregularnym kolistym planie. Od zachodu do północnej nawy dobudowana jest wysoka dzwonnica. Fasada jest trójdzielna i dwukondygnacjowa, podzielona lizenami z południową częścią zasłoniętą dobudowaną wieżą. W dolnej kondygnacji znajdują się dwa portale wejściowe ujęte płytki wnękami, z których większy jest środkowy. Górna kondygnacja wypełniona jest trzema dużymi oknami zamkniętymi półkoliście i zwieńczona trójkątnym szczytem. Elewacje boczne nawy głównej i naw bocznych przebite są dużymi oknami o półkolistych zamknięciach. Nawę główną nakrywa dach dwuspadowy, nad nawami bocznymi dachy jednospadowe. Wieża kwadratowa w górnej części przebita dużymi oknami, w ostatniej kondygnacji przechodząca w ośmiobok i nakryta ostrosłupowym hełmem. Hełm wieńczy miedziany wiatrowskaz z postacią św. Michała Archanioła. Wewnątrz nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami wspartymi na filarach, pochodzących częściowo jeszcze z czasów Cesarstwa Rzymskiego. Nawę główną i nawy boczne nakrywa otwarta drewniana więźba dachowa. Prezbiterium wydzielone zostało półkolistą arkadą a jego apsyda nakryta jest hemisferycznie.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Na sklepieniu apsydy prezbiterium znajduje się XIII-wieczne malowidło przedstawiające Chrystusa nauczającego w otoczeniu ewangelistów. Na ścianie apsydy umieszczony jest złoty ołtarz z 1372 r. wzorowany na ołtarzu z bazyliki św. Marka w Wenecji. Ołtarz podzielony jest na trzy rzędy płaskorzeźb przedstawiających m.in. Chrystusa Pantokratora, św. Marka, scenę Zwiastowania, symbole ewangelistów i postaci świętych. Cennym zabytkiem jest też gotycka ambona z XIII w. z sześciobocznym korpusem wspartym na kolumnach i nakrytym baldachimem. Posadzka kościoła ozdobiona jest mozaikami z końca VI w.

LITERATURA

Knaurs Kulturführer in Farbe. Italien, opr. zb. Augsburg 2000
Strona internetowa: https://www.archeocartafvg.it/portfolio-articoli/grado-go-basilica-patriarcale-di-santeufemia/ (dostęp 05.08.2021)

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł