dolnośląskie

Lokalizacja: Dzierżoniów, ul. Kościelna (50.726758, 16.651691)
Budowa:XV w.
Styl: gotyk

HISTORIA. Pierwotny kościół w Dzierżoniowie został zbudowany w 2 połowie XIII w. w formie trójnawowej hali. Z tamtego kościoła pozostały fragmenty murów i fasada zachodnia z elementami kolumnowego portalu. Obecny gotycki kościół budowany był w kilku etapach przez cały XV w. Prezbiterium przesklepiono dopiero w 1555 r. a południową nawę boczną w 1585 r. Przy tych ostatnich pracach czynny był Baltazar Jentsch z Legnicy.

ARCHITEKTURA. Kościół złożony jest z trójnawowego, trójprzęsłowego, bazylikowego korpusu z niewyodrębnionym, wydłużonym prezbiterium, zamkniętym siedmiobocznie. Nawa północna jest znacznie szersza od nawy południowej, do której przylega szereg kaplic. Od północnego zachodu do korpusu dostawiona jest masywna kwadratowa wieża, o kondygnacjach rozdzielonych gzymsami, nakryta renesansowym hełmem z 1588 r. Od północy przylega neoklasycystyczna kaplica projektowana przez Carla Gottharda Longhausa. Przy prezbiterium od południa znajduje się zakrystia. Kościół na zewnątrz opięty jest uskokowymi przyporami, między którymi mieszczą się ostrołukowe okna. Nawę główną i prezbiterium nakrywa wspólny dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę. Nad nawami bocznymi i zakrystią dachy jednospadowe. Zachodni szczyt kościoła rozczłonkowany jest dwoma strefami blend i zwieńczony sterczynami. Wewnątrz nawa główna i prezbiterium nakryte są sklepieniem gwiaździsto-sieciowym, w nawach bocznych i zakrystii sklepienia krzyżowo-żebrowe, w południowym rzędzie kaplic trójdzielne. Ostrołukowe arkady międzynawowe wsparte są na ośmiobocznych filarach. Do wnętrza kościoła prowadzą trzy portale, północny z 1558 r., zachodni ostrołukowy z XV w. i południowy z 1611 r.

WYPOSAŻENIE i WYSTRÓJ WNĘTRZA. Składają się na nie zabytki z okresu manieryzmu, baroku i klasycyzmu. Manierystyczne są: ołtarz główny z 1615 r. i ambona z 1609 r. oraz empory ozdobione polichromią wykonaną przez Paula Jucha w 1586 r. Z około 1800 r. pochodzi prospekt organowy a jeszcze późniejsza bo z 1827 r. jest chrzcielnica.

Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł