dolnośląskie

Lokalizacja: Kłodzko, pl. Kościelny 9 (50.437772, 16.652856)
Budowa: 2 połowa XIV w., przebudowa 1660-1670
Styl: gotyk i barok

HISTORIA. Pierwsza informacja o kościele pochodzi z 1194 r. i wiąże się z osadzeniem przy nim joannitów, w rękach których świątynia pozostawała aż do 1624 r., kiedy to przejęli ją jezuici. Budowę obecnego kościoła rozpoczęto w 2. połowie XIV w., prace budowlane trwały przez cały XV w. i zostały ukończone dopiero w połowie XVI w. Świątynia powstawała pod wpływem oddziaływania sztuki czeskiej. Po przejęciu kościoła przez jezuitów wnętrze kościoła zostało w latach 1660-1670 zbarokizowane a nad nawami bocznymi nadbudowano empory. Po tej przebudowie w architekturze kościoła łączą się formy późnogotyckie i barokowe.

ARCHITEKTURA. Budowla składa się z trójnawowego korpusu bazylikowego długości 62 m i szerokości 22 m, zakończonego od wschodu trzema pięciobocznymi apsydami oraz dwuwieżowego masywu od zachodu, w którego dolnej części znajduje się ostrołukowy, uskokowy portal prowadzący do wnętrza. Wieże kwadratowe o niejednakowej wysokości, nakryte są daszkami namiotowymi. Od północy przybudowana została czteroprzęsłowa kaplica ogrojcowa a od południa wielobocznie zamknięta kaplica św. Jakuba. Na zewnątrz kościół opięty jest przyporami i ozdobiony ślepymi maswerkami, pinaklami i motywami zoomorficznymi. Na ścianie północnej wieży umieszczone zostały rzeźbione popiersia księcia Henryka Ziębickiego i jego żony Urszuli oraz postać Chrystusa z około 1500 r., zwieńczone sterczynowymi baldachimami. Nawę główną nakrywa dach dwuspadowy z barokową wieżyczka na sygnaturką a nawy boczne nakryte są dachami pulpitowymi. Wnętrze kościoła przekryte jest późnogotyckimi sklepieniami sieciowymi i gwiaździstymi. Sklepienie nawy głównej ozdobione zostało w XVII w. dekoracją stiukową.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest przeważnie późnobarokowe. W ołtarzu głównym wykonanym w latach 1727-29 według projektu Christopha Tauscha przez rzeźbiarza Jahanna Albrechta Siegwitza umieszczona jest rzeźba Madonny z Dzieciątkiem z poł. XV w. Jeszcze cenniejsza gotycka rzeźba, nazywana Madonną z czyżykiem znajduje się w kaplicy św. Jakuba. To wysokiej klasy dzieło pochodzi z około 1360 r. i wiązane jest z warsztatem Piotra Parlera, budowniczego katedry św. Wita w Pradze. W tej samej kaplicy odsłonięte zostały fragmenty późnogotyckiej dekoracji malarskiej z XVI w. W kościele znajdują się też wysokiej klasy dzieła snycerza Michaela Klahra St., wykonane przeważnie w 1. ćw. XVIII w. i posiadające bogatą dekorację snycerską i rzeźbiarską. Należy do nich ambona, zespół konfesjonałów, ołtarz Wniebowzięcia NMP oraz prospekt organowy, do którego organy wykonał praski organmistrz Antoni Streit. W kościele jest jeszcze kilka późnobarokowych ołtarzy z 1. poł. XVIII w., twórcą jednego z nich, ołtarza św. Ignacego Loyoli jest rzeźbiarz Michael Kőssler. Inne godne uwagi zabytki w kościele to XVII-wieczna chrzcielnica, otoczona kutą barokową kratą oraz ustawiony w bocznej kaplicy nagrobek arcybiskupa praskiego Arnošta z Pardubic (zm. 1363), którego rzeźbiona gotycka postać spoczywa na kamiennej tumbie wykonanej przez Johanna Landę w 1884 r. Warto jeszcze wspomnieć o cennym zespole pięciu późnośredniowiecznych dzwonów zawieszonych na obu wieżach, z których najstarszy pochodzi z 1459 r. a najcięższy, waży 4400 kg i wykonany został w 1499 r. przez ludwisarzy Hieronima i Sebastiana Haubików z Brna.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005
Toczyńska-Rudysz K., Kłodzko - kościół Wniebowzięcia NMP. Przewodnik
Strona internetowa: www.dawneklodzko.info/index.php

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł