Görlitz, kościół św. Piotra i św. Pawła

Szczegóły: | Odsłony: 959

Görlitz, kościół św. Piotra i św. Pawła
Görlitz, kirche St. Peter und Paul

Lokalizacja: Görlitz, Peterskirche 9 (51.158466, 14.992248)
Budowa: 1423-1497
Architekt: Hans Baumgarten, Hans Knoblauch, Conrad Pflüger
Styl: późny gotyk

HISTORIA. Pierwotnie na miejscu obecnego kościoła istniała późnoromańska bazylika zbudowana w latach 1230-1240. W XV w. została ona zastąpiona pięcionawowa halą, której budowę rozpoczęto w 1423 r. pod kierunkiem budowniczych Hansa Baumgartena i Hansa Knoblaucha. Do 1490 r. wzniesione zostały mury obwodowe a do 1497 r. wnętrze nakryto sklepieniami pod kierunkiem Conrada Pflügera. W 1691 r. pożar zniszczył dach kościoła i 36 późnogotyckich ołtarzy we wnętrzu. Odbudowę dachu ukończono w 1712 r. W latach 1889-91 podwyższono obie wieże zachodnie i nakryto je ostrosłupowymi hełmami. W maju 1945 r. wojska niemieckie wysadziły Most Staromiejski niszcząc przy okazji wszystkie witraże w kościele za wyjątkiem jednego.

ARCHITEKTURA. Późnogotycki kościół posiada pięcionawowy i siedmioprzęsłowy halowy korpusu z niewyodrębnionym prezbiterium. Nawa główna jest najszersza i zamknięta pięciobocznie, nawy boczne zamknięte są trójbocznie i tylko zewnętrzna nawa południowa zamknięta jest ścianą prostą. Trzy środkowe nawy poprzedza potężny masyw wieżowy, ujęty przęsłami zewnętrznych naw bocznych. Obie wieże zbudowane są na planie kwadratu, a ich górne neogotyckie kondygnacje przechodzą w ośmiobok i zwieńczone są ostrosłupowymi kamiennymi hełmami o wysokości 84 metrów. Do nawy południowej przylega późnogotycka kruchta nakryta barokowa latarnią. Trzy środkowe nawy nakrywa dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę, zewnętrzne nawy nakrywają dachy jednospadowe. Zewnętrzne elewacje opięte są potężnymi uskokowymi przyporami między którymi znajdują się wydłużone trój- i czterodzielne ostrołukowe okna z maswerkami. Tylko w zachodnich przęsłach korpusu znajdują się szerokie sześciodzielne okna ostrołukowe z maswerkami. Od zachodu do wnętrza prowadzi wczesnogotycki portal z XIII w. będący pozostałością poprzedniego kościoła. Jest on uskokowy z czterokolumnowymi ościeżami nakrytymi ostrołukowymi łukami archiwolt, ozdobionymi motywami ornamentalnymi. Portal wpisany jest w wimpergę zwieńczoną pinaklem. Od południa i północy do wnętrza prowadzą dwie otwarte arkadowe kruchty wsparte na kolumnach i kryjące w sobie profilowane portale wejściowe. Wnętrze kościoła nakrywają sklepienia gwiaździste w nawie głównej i sieciowe w nawach bocznych wsparte na smukłych profilowanych filarach.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA pochodzi z okresu po pożarze, który w 1691 r. zniszczył m.in. 36 późnogotyckich ołtarzy. We wschodnim przęśle nawy ustawiony jest barokowy ołtarz główny, wykonany w 1695 r. przez Georga Heermanna z Drezna z obrazem Wniebowstąpienia Pańskiego. Z 1693 r. pochodzi barokowa ambona o bogatej dekoracji snycerskiej a jej autorem jest prawdopodobnie Johann Conrad Buchau. Ten sam rzeźbiarz w latach 1693-94 wykonał bogato zdobione stalle ustawione pod emporą organową. W kościele zachowały się trzy barokowe konfesjonały posiadające bogatą dekorację figuralną i ornamentalną, dwa powstały około 1694 r. a jeden wykonał Caspar Gottlob von Rodewitz w 1717 r. Przy ścianach znajdują się bogato dekorowane barokowe i późnobarokowe pomniki nagrobne i epitafia, przeważnie z XVIII w. W jednym z okien zachował się witraż 1893 r. przedstawiający Chrystusa w świątyni. Najcenniejszym zabytkiem w kościele jest barokowy prospekt organowy wykonany w 1703 r. przez Johanna Conrada Buchau. Prospekt ozdobiony jest 17 słońcami, których promienie ułożono z piszczałek, stąd wzięła się nazwa instrumentu: Organy Słoneczne. Pierwotny instrument wykonał w latach 1697-1703 słynny organmistrz Eugenio Casparini, zaś obecne 88-głosowe organy pochodzą z 2006 r. i zostały wykonane przez szwajcarską firmę Mathis Orgelbau AG.

LITERATURA

Adamiak J., Pillep R., Zabytki Architektury i sztuki NRD, Przewodnik, wyd. Arkady 1989
Maciejewska B. Spacerownik dolnośląski, Warszawa 2017
Mertens K., Wiehr H. Knaurs Kulturführer in farbe Sachsen, Augsburg 1998

Görlitz, kościół św. Piotra i św. Pawła