Litwa
Lokalizacja: Kowno - Pożajście, T. Masiulio g. 31 (54.876257, 24.022324)
Budowa: 1667-1674
Architekt: Giovanni Battista Frediani?
Styl: barok
Kościół wzniesiony w Pożajściu dla zakonu kamedułów należy do najwybitniejszych przykładów architektury barokowej 2 połowy XVII w. w dawnej Rzeczpospolitej.
HISTORIA. Klasztor dla zakonu kamedułów został ufundowany przez Krzysztofa Zygmunta Paca, kanclerza wielkiego litewskiego. Kościół został wzniesiony w latach 1667-1674 a autorem projektu był zapewne Giovanni Battista Frediani. Kościół zaplanowano jako mauzoleum rodowe rodu Paców. W połowie XVIII w. w wyniku pożaru zniszczona został kopuła i wieże kościoła, które zostały odbudowane według projektu Franciszka Ignacego Hoffera. W 1832 r. po powstaniu listopadowym władze carskie przekazały zespół mnichom prawosławnym. W 1918 r. po odzyskaniu niepodległości przez Litwę klasztor otrzymały siostry z zakonu św. Kazimierza. W okresie sowieckim klasztor pełnił różne funkcję m.in. archiwum i szpitala psychiatrycznego. Zakonnice odzyskały zespół klasztorny w 1990 r. Obecnie kościół posiada wezwanie Nawiedzenia NMP.
ARCHITEKTURA. Barokowy kościół zbudowany jest na planie centralnym z sześcioboczną nawą nakrytą sześcioboczną kopułą na wysokim tamburze. Wokół nawy rozmieszczone są cztery kaplice: śś. Marii Magdaleny de Pazzi, Brunona Bonifacego, Krzysztofa i Romualda. Wklęsła fasada trójosiowa, podzielona jest pilastrami i ujęta dwiema wieżami wysokimi na 32 metry. Wieże w planie są kwadratowe a w ostatniej kondygnacji ponad trójkątnymi frontonami przechodzą w ośmioboczne. W środkowej części fasady nad portalem umieszczona jest tablica fundacyjna, w górnej części kartusz z herbem rodu Paców a powyżej całość wieńczy tralkowa balustrada. Wewnątrz sześcioboczna nawa rozczłonkowana jest kolumnami korynckimi, dźwigającymi belkowanie. Między kolumnami rozmieszczone są półkoliste arkady kaplic, prezbiterium i przedsionek.
WYSTRÓJ WNĘTRZA kościoła pochodzi z czasu jego budowy. Ściany pokryte są marmoryzacją i elementami wykonanymi z czarnego marmuru dębnickiego. Kościół posiada bogatą dekorację malarską i stiukową. Autorem polichromii przedstawiającej sceny biblijne i dzieje zakonu kamedułów jest Micheleangelo Palloni. Dekorację malarską kopuły ze sceną Koronacji NMP, przypisuje się Józefowi Rossiemu. Autorami dekoracji stiukowej są Carlo i Pietro Puttini.
W krypcie pod kościołem spoczywają szczątki fundatora oraz jego zony Elżbiety z hrabiów de Maily i ich dzieci.
LITERATURA
Osip-Pokrywka Mirosław i Magdalena, Leksykon zabytków kresów północnowschodnich, wyd. Arkady, Warszawa 2015
Sztuka polska t. IV. Wczesny i dojrzały barok (XVII w.), wyd. Arkady, Warszawa 2013
