Litwa

Kowno, katedra śś. Piotra i Pawła

Lokalizacja:  Kowno, Vilniaus gatvė 1 (54.897156, 23.889085)
Budowa: po 1413
Styl: późny gotyk

HISTORIA. Kościół zbudowany został według tradycji z fundacji księcia Witolda w 1413 r. Z tego okresu zachowały sie dolne partie korpusu. Prezbiterium zostało wzniesione na przełomie XV i XV w. Po 1624 r. nastąpiła barokizacja korpusu nawowego. W XVII w. kościół kilka razy był uszkodzony i następnie odnawiany. W niszczącym pożarze w 1732 r. zniszczeniu uległa większość wyposażenia wnętrza. W latach 1893-97 do prezbiterium od południa dobudowana została neogotycka kaplica. W 1926 r. wraz z utworzeniem litewskiej prowincji kościelnej kościół został podniesiony do godności katedry.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony z trójnawowego, pięcioprzęsłowego bazylikowego korpusu  i trójprzęsłowego, zamkniętego pięciobocznie prezbiterium. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia a od południa dobudowana jest kaplica. Nad pierwszym przęsłem nawy południowej wznosi się trójkondygnacjowa, kwadratowa wieża nakryta dachem namiotowym. Ściany kościoła na zewnątrz opięte są uskokowymi przyporami, między którymi rozmieszczone są ostrołukowe okna, dwu- i trójdzielne. Prezbiterium i nawa główna nakryte są wspólnym dachem dwuspadowym, nad nawami bocznymi dachy jednospadowe. Ściany wewnątrz nawy głównej opięte są zwielokrotnionymi pilastrami, dźwigającymi wydatny gzyms i sklepienia kolebkowe z lunetami na gurtach. Prezbiterium nakrywa sklepienie sieciowe, w nawach bocznych korpusu sklepienia krzyżowe.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W prezbiterium ustawiony jest monumentalny ołtarz główny, którego kolumny dźwigają przełamujące się odcinki belkowania. W polu środkowym umieszczona jest rzeźbiona grupa Ukrzyżowania z opłakującą Chrystusa św. Marią Magdaleną. Powyżej na odcinkach belkowania znajdują sie rzeźby ewangelistów z atrybutami, a po bokach pola głównego na wysokich cokołach ustawione są posągi apostołów. Ołtarz wykonał Tomasz Podhajski z fundacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1775 r. Z tego samego okresu pochodzą ołtarze boczne i ambona. W jednym z bocznych ołtarzy umieszczony jest łaskami słynący obraz Matki Bożej Bolesnej. Na ścianach zawieszonych jest jedenaście obrazów autorstwa Michała Elwiro Andriollego z 2. połowy XIX w., uczestnika powstania styczniowego.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod. red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Krajewski J., Wilno i okolice. Przewodnik, Pruszków 2013
Osip-Pokrywka Mirosław i Magdalena, Leksykon zabytków kresów północnowschodnich, wyd. Arkady, Warszawa 2015
Sztuka polska, T. 5, Późny barok, rokoko i klasycyzm - XVIII wiek, oprac. zb., Arkady 2016

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł