małopolskie

Lokalizacja: Nowy Sącz, pl. Kolegiacki 1 (49.625106, 20.693326)
Budowa: połowa XIV w. – koniec XV w.
Styl: gotyk

HISTORIA. Obecny kościół zbudowany został około połowy XIV w., jako dwunawowa hala, która od XV w. była powiększana i przekształcana. W 1486 r. do kościoła dobudowano dwie wieże od zachodu a prezbiterium otrzymało trójboczne zamknięcie. W XVII w. usunięto filary w korpusie tworząc jednonawową przestrzeń poszerzoną o niskie nawy boczne.

ARCHITEKTURA. Dziś jest to budowla gotycka, z fragmentami barokowymi. Złożona z bazylikowego korpusu trójnawowego z wydłużonym prezbiterium, zamkniętym trójbocznie, z zakrystią od północy i kruchtą od południa. Do korpusu od zachodu przylega dwuwieżowy masyw z kruchtą i kaplicami w przyziemiu. Obie wieże są kwadratowe, niejednakowej wysokości i nakryte hełmami o barokowej formie. Na zewnątrz prezbiterium opięte jest przyporami, na wschodniej ścianie prezbiterium umieszczona jest barokowa grupa Ogrojca. Prezbiterium i nawę główną nakrywają dachy dwuspadowe z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią nad nawą. Nad nawami bocznymi i zakrystią dachy pulpitowe. Wewnątrz nad prezbiterium sklepienie krzyżowo-żebrowe, rekonstruowane z żelbetu, sklepienie nawy głównej jest również żelbetowe, nad nawami bocznymi sklepienia krzyżowe, przerabiane. Tęcza zamknięta ostrołukowo.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Najcenniejszym zabytkiem w kościele jest umieszczony w późnorenesansowym ołtarzu głównym łaskami słynący obraz Veraicon, tzw. Przemienienia Pańskiego, przypuszczalnie wykonany w Czechach w 2. połowie XIV w. W ołtarzu w północnej nawie znajdują się gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 3. ćw. XIV w., oraz gotyckie płaskorzeźby 12 apostołów z 2. połowy XIV w., pomorskiej proweniencji, podarowane prawdopodobnie jako votum przez króla Władysława Jagiełłę. W kościele znajduję się kilka ołtarzy bocznych, z których dwa przy tęczy są późnorenesansowe i pochodzą z 1. połowy XVII w. a dwa są późnobarokowe z około 1760 r. Inne interesujące zabytki to: późnogotycki krucyfiks z początku XVI w. umieszczony na belce tęczowej, ustawiona w nawie renesansowa chrzcielnica brązowa z 1557 r. oraz epitafijny obraz Stanisława, proboszcza biegonickiego, ze sceną adoracji Trójcy Św. przez świętych i przedstawicieli stanów, barokowy z około połowy XVII w., z kręgu Tomasza Dolabelli.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod. red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 10, Powiat nowosądecki, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Nowy Sącz. Przewodnik po zabytkach, Nowy Sącz 1994
Strona internetowa: http://www.swmalgns.tarnow.opoka.org.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł