małopolskie

Lokalizacja: Zebrzydowice, powiat Wadowice (49.882953, 19.680626)
Budowa: 1599-1602
Architekt: Giovanni Maria Bernardoni
Styl: manieryzm

HISTORIA. Wyjątkowym zabytkiem, powstałym w wyniku szerzących się idei kontrreformacyjnych jest kościół w Zebrzydowicach. Zbudowany został w latach 1599-1602 z fundacji Mikołaja Zebrzydowskiego, wojewody krakowskiego i marszałka wielkiego koronnego, gorliwego katolika i zwolennika kontrreformacji. Autorem projektu kościoła był jezuicki architekt Giovanni Maria Bernardoni, który nadał świątyni formy północnowłoskiego manieryzmu.

ARCHITEKTURA. Manierystyczny kościół złożony jest z trójprzęsłowej nawy, której ostatnie poszerzone przęsło tworzy namiastkę transeptu oraz z dwuprzęsłowego półkoliście zakończonego prezbiterium. Na styku nawy i prezbiterium dostawione są dwie wieże, zaś po bokach prezbiterium znajdują się przybudówki zakrystyjne. Kościół nakrywa wspólny, stromy dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią nad nawą. Fasada zachodnia jest gładka, pozbawiona podziałów i artykulacji. Jedynie w narożnikach ujęta jest lizenami a mało wydatny gzyms wydziela trójkątny fronton, pozbawiony dekoracji. W środkowej części fasady mieści się duży portal wejściowy, ujęty plastrami dźwigającymi belkowanie z tryglifami i rozetami oraz trójkątny przyczółek. Powyżej znajduje się duże półkoliście zamknięte okno. Po bokach rozmieszczone są półkoliste nisze z posągami świętych. Elewacje zewnętrzne nawy opięte są przyporami, nawa, prezbiterium i wieże ozdobione są w narożnikach lizenami. Wieże kwadratowe, dwukondygnacjowe, nakryte są namiotowymi daszkami. Ściany wewnątrz rozczłonkowane są pilastrami. Prezbiterium i nawa nakryte są sklepieniem kolebkowym z lunetami. Przybudówki zakrystyjne przy prezbiterium otwarte są półkolistymi arkadami, nad nimi empory także otwarte półkoliście.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Z wyposażenie kościoła wyróżniają się późnorenesansowe ołtarze z początku XVII w. W ołtarzu głównym umieszczony jest barokowy obraz Zwiastowania a w zwieńczeniu znajduje się gotycka rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem na lwie z około 1400 r.

LITERATURA

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 14, Powiat wadowicki, Warszawa 1953
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
Zlat M., Sztuka polska. Renesans i manieryzm, Warszawa 2010

• Poprzedni artykuł