małopolskie
Zawada, kościół św. Marcina
Marek SztorcLokalizacja: Zawada, powiat Tarnów (49.984600, 21.012255)
Budowa: 2. połowa XV w.
Styl: późny gotyk
HISTORIA. Na szczycie Góry św. Marcina w podtarnowskiej wsi Zawada, położony jest drewniany kościół, którego patronem jest właśnie święty biskup z Tours. Poprzedni kościół stał na tym miejscu już zapewne w XII w., jednak obecna gotycka świątynia powstała w 2. połowie XV w. a dzisiejszy wygląd zyskała przez dostawienie wieży w XVII w. i dobudowę sobót w XVIII w.
ARCHITEKTURA. Jest to drewniany kościół wzniesiony w konstrukcji zrębowej, kryty gontem. Złożony jest z nawy i zamkniętego trójbocznie prezbiterium z zakrystią od północy. Z przedniej części nawy wyrasta czworoboczna wieża o konstrukcji słupowej z nadwieszaną izbicą i nakryta spadzistym daszkiem. Kościół nakryty został dachem dwuspadowym o wspólnej kalenicy, ponadto z trzech stron otoczony jest sobotami. Wnętrze nakryte jest stropem płaskim.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Na belce tęczowej znajduje się barokowy krucyfiks z XVIII w., zaś pod nią zawieszony jest łańcuch, według tradycji wyrzeźbiony z jednego kawałka drzewa przez niewidomego pasterza. Chór muzyczny wsparty jest na dwóch słupach, a w jego parapet wstawione zostały cztery płaskorzeźby późnogotyckie z początku XVI w., pochodzące być może z warsztatu Stanisława Stwosza. W barokowym ołtarzu głównym umieszczony jest obraz św. Marcina z 1. połowy XVII w. Inny wizerunek patrona kościoła znajduje się na zawieszonym na ścianie, wotywnym obrazie ks. Andrzeja Tarły, prepozyta kolegiaty tarnowskiej, na którym św. Marcin prezentuje Chrystusowi fundatora.
LITERATURA
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 13, Powiat tarnowski, Warszawa 1953
Kornecki M., Kościoły diecezji tarnowskiej, [w:] Rocznik diecezji tarnowskiej na rok 1972, Tarnów 1972
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
Krupiński A., Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego, Kraków 1989
Strona internetowa: http://tarnowskiekoscioly.net/index.php/koscioly/115-zawada-kosciol-sw-marcina
