Niemcy

Meißen, Dom St. Johannis und St. Donatus

Lokalizacja: Miśnia, Domlatz 31 (51° 9′ 58.28″ N, 13° 28′ 17.36″ E)
Budowa: 2. połowa XV w.
Styl: gotyk

Katedra w Miśni wznosi się na wzgórzu zamkowym i wraz zamkiem stanowi jeden z cenniejszych w Saksonii zespołów zabytkowych. Warto wiedzieć, że to właśnie w zamku Albrechtsburg w 1710 założono pierwszą w Europie manufakturę porcelany.

HISTORIA. Biskupstwo w Miśni powstało w 967 r. a już w następnym rozpoczęto wznoszenie pierwszej niewielkiej świątyni, której fundatorem był cesarz Otton I. W latach 1006-1073 na jej miejscu wzniesiono dużą romańską bazylikę. Budowę obecnej gotyckiej katedry rozpoczęto przed połową XIII w. W 1268 r. ukończono prezbiterium, zaś w 1280 r. zbudowano kaplicę Wszystkich Świętych a w 1291 r. kaplicę św. Jerzego. W 1315 r. wzniesiono dwie wieża zachodnie i nadal trwały prace przy korpusie nawowym, który został ukończony na początku XV w. W 1413 r. w wyniku uderzenia pioruna zniszczone zostały obie wieże zachodnie, których budowę kontynuowano w 2 połowie XV w. ale ukończono dopiero w latach 1903-1909. W 1423 r. od zachodu dobudowano kaplicę Trzech Króli, która stała się mauzoleum rodu Wettinów. W 1559 r. nastąpiła sekularyzacja biskupstwa miśnieńskiego a w 1581 r. katedra przeszła w ręce protestantów.

ARCHITEKTURA. Katedra składa się siedmioprzęsłowego, trójnawowego korpusu halowego poprzedzonego od zachodu masywem wieżowym, transeptu oraz czteroprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego trójbocznie i otoczonego obejściem. Od zachodu korpus poprzedzony jest trójprzęsłową kaplicą Trzech Króli (Kaplica Książęca). Do południowo-zachodniego narożnika transeptu dostawiona jest ośmioboczna kaplica św. Jana Chrzciciela. Przy południowo-wschodnim narożniku wznosi się kwadratowa wieża, w górnej kondygnacji ośmioboczna i nakryta ostrosłupowym ażurowym hełmem. Od południa do prezbiterium przylega czworoboczny wirydarz, a przy nim stoi kaplica Wszystkich Świętych. Zachodni masyw wieżowy, podzielony jest na trzy kondygnacje i posiada bogatą dekorację architektoniczną. Po środku wypełniony jest ażurową ostrołukową arkadą. która po bokach ujęta jest prześwitami o bogatych obramieniach. W masywu wyrastają dwie ośmioboczne, neogotyckie wieże, wysokie na 81 metrów, przeprute ażurowymi ostrołukowymi otworami i nakryte ostrosłupowymi hełmami. Sciany kościoła na zewnątrz opięte są uskokowymi przyporami, między którymi znajdują sie duże trójdzielne, ostrołukowe okna z maswerkami. Korpus, transept, prezbiterium i kaplice nakrywają dachy dwuspadowe. Korpus nawowy, transept i prezbiterium nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, w korpusie wspartymi na filarach wiązkowych. Kaplicę Książęcą nakrywa późnogotyckie sklepienie o bogatym rysunku. Zachowały się dwa okazałe ostrołukowe portale gotyckie. Portal południowy zwieńczony jest wimpergą z posągiem Madonny z Dzieciątkiem, ujętej po bokach figurami śś. Jana Ewangelisty, Agnieszki i Katarzyny oraz Barbary, Małgorzaty i Donatusa, datowanymi na około 1270 r. Portal zachodni, znajdujący się wewnątrz kaplicy Książęcej posiada bardzo bogatą dekorację rzeźbiarską. W tympanonie umieszczone są płaskorzeźbione sceny cyklu Radości Marii: Boże narodzenie, Pokłon Trzech Króli i Koronacja Marii. Nad łukiem archiwolty ustawione są rzeźby świętych otaczających postać Chrystusa tronującego. Wszystkie figury nakrywają baldachimy w formie pinakli zwieńczonych figurami aniołów.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNETRZA. We wnętrzu kościoła zachowała się duża ilość cennych zabytków sztuki. W chórze kościoła znajdują się rzeźby wykonane około 1270 r. przez Mistrza Naumburskiego, przedstawiające postaci fundatorów: cesarza Ottona I i jego żony Adelajdy Burgundzkiej oraz św. Jana Ewangelisty i biskupa Donatusa. Bardzo cennymi zabytkami są późnogotyckie szafiaste ołtarze z 1. połowy XVI w., wykonane przez Lucasa Cranacha Starszego i jego warsztat. Pierwszy z nich z obrazem Pokłonu Trzech Króli w polu głównym ustawiony jest w apsydzie prezbiterium. Drugi pełni funkcję ołtarza głównego i ustawiony jest przed przegrodą chóru, znajduje się w nim obraz Ukrzyżowania Chrystusa. Trzeci ołtarz ustawiony jest w kaplicy św. Jerzego i przedstawia Chrystusa Boleściwego w towarzystwie Marii i św. Jana Ewangelisty. W kaplicy Książęcej znajduje się  płyta nagrobna Fryderyka II Łagodnego (zm. 1464). W posadzkę kaplicy wmurowane są też inne płyty nagrobne pochodzące z norymberskiego warsztatu Vischerów. W kaplicy tej pochowana została Barbara Jagiellonka (zm. 1534), córka króla polskiego Kazimierza  Jagiellończyka i żona księcia saskiego Jerzego Brodatego. W katedrze zachowały się cenne fragmenty witraży z około 1270 r. które zostały umieszczone we wschodnim oknie prezbiterium.

LITERATURA

Kłopotowski A., Drezni i Saksonia. Przewodnik, wyd. Helion 2016
Adamiak J., Pillep R., Zabytki Architektury i sztuki NRD, Przewodnik, wyd. Arkady 1989
Strona internetowa: http://www.dom-zu-meissen.de/start.html (dostęp 19.03.2017)

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł