Niemcy
Lubeka, kościół św. Katarzyny
Marek SztorcLübeck, St. Katharinen kirche
Lokalizacja: Lubeka, Königstraße 27 (53.869287, 10.689499)
Budowa: 1. połowa XIV w.
Styl: gotyk
HISTORIA. Franciszkanie przybyli do Lubeki w 1225 r. Obecny kościół został zbudowany w pierwszej połowie XIV w. W 1531 r. w wyniku reformacji kościół przejęli protestanci. W 1942 r. po zniszczeniu większości lubeckich kościołów w czasie alianckich nalotów kościół był ponownie użytkowany do celów liturgicznych. W 1980 r. zarząd nad kościołem został przekazany Muzeum Historii i Sztuki Hanzeatyckiego Miasta Lubeki.
ARCHITEKTURA. Gotycki kościół zbudowany z cegły, złożony z pięcioprzęsłowego, trójnawowego korpusu, dwuprzęsłowego transeptu oraz trójprzęsłowego, trójnawowego prezbiterium, zamkniętego pięciobocznie. Nawy boczne prezbiterium zamknięte są pięciobocznymi kaplicami. Zachodnia nawa boczna jest niesymetryczna w związku przebiegiem ulicy Glockengießerstraße. Na zewnątrz ściana wschodnia prezbiterium opięta jest przyporami, szeroka nawa środkowa korpusu i prezbiterium podparta jest łukami oporowymi wyrastającymi z naw bocznych. Nawę główną korpusu i prezbiterium nakrywa wspólny dach dwuspadowy, nad transeptem podwójny dach dwuspadowy, nad nawami bocznymi dachy jednospadowe. Nad skrzyżowaniem wznosi się wieżyczka na sygnaturkę z latarnią, zwieńczona iglicą. Fasada kościoła wypełniona jest dwoma wielkimi oknami ostrołukowymi ujętymi rzędami ostrołukowych wnęk i blend. We wnękach dolnego rzędu umieszczone są posągi Wspólnoty Świętych, zaprojektowane w 1929 r. przez Ernsta Barlacha i w 1949 r. Gerharda Marksa. Fasadę wieńczy trójkątny szczyt, wypełniony blendami, zaś w przyziemiu znajduje się uskokowy portal ostrołukowy. Dwa kolejne ostrołukowe portale znajdują się w elewacji północnej. Nawę główną korpusu i prezbiterium oświetlają trójdzielne okna ostrołukowe, w prezbiterium z maswerkami. W nawach bocznych okna czterodzielne, w transepcie czterodzielne z maswerkami. Wewnątrz nawa główna i nawy boczne nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, w nawie głównej wspartymi służkach i lizenach spływających na ośmioboczne filary międzynawowe. Kaplica południowa przy prezbiterium nakryta jest sklepieniem gwiaździstym, wspartym na filarze. Środkowa nawa prezbiterium i jedno przęsło transeptu są dwukondygnacjowe, wsparte na ośmiu rzędach kolistych filarów.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Na ścianach kościoła zachowały się gotyckie polichromie m.in. malowidło przedstawiające Stygmatyzację św. Franciszka z około 1500 r. Oryginalnym zabytkiem związanym z kościołem jest gotycki Krzyż Triumfalny z około 1450 r. umieszczony na podwyższeniu prezbiterium. Za nim w prezbiterium ustawione są gotyckie stalle. W nawie głównej znajduje się barokowa ambona z 1699 r., pochodząca z kościoła św. Wawrzyńca w Lubece. W kościele zachowało się wiele płyt nagrobnych i epitafiów. Do najcenniejszych należy mosiężna płyta nagrobna burmistrza Johanna Lüneburga (zm. 1461). Równie cenny jest epitafijny obraz Wskrzeszenie Łazarza, namalowany w 1576 r. przez weneckiego malarza Jacopo Tintoretto. Z innych dzieł malarstwa warto zwrócić uwagę na obraz Adoracja Pasterzy Josta Delaval z 1569 r. W kościele znajduje się kilka interesujących replik zabytków powstałych w Lubece w okresie średniowiecza. Zaraz przy wejściu ustawiona jest monumentalna rzeźba św. Jerzego walczącego ze smokiem, będąca wierną gipsową repliką oryginału, znajdującego się w kościele św. Mikołaja w Sztokholmie. Oryginalna rzeźba została wykonana w 1589 r. przez lubeckiego mistrza Berndta Notke na zlecenie szwedzkiego regenta Stena Sture Starszego dla upamiętnienia zwycięstwa nad Duńczykami w bitwie pod Brunkebergiem w 1471 r. Obok ustawiana jest kopia rzeźby księżniczki uwolnionej przez św. Jerzego. Ciekawym obiektem jest też replika figury św. Tomasza Becketa, której oryginał wykonany przez Berndta Notke znajduje się w Muzeum Narodowym w Sztokholmie. Kopią jest też grupa Ukrzyżowania z Vindigne.
LITERATURA
Knaurs Kulturführer in farbe Deutschland, Augsburg 1998
Śladami Średniowiecznej Hanzy. Przewodnik, oprac. zb., Berlin 2019
