Niemcy
Budziszyn, katedra św. Piotra
Marek SztorcBudziszyn, katedra św. Piotra
Bautzen, dom St. Petri
Lokalizacja: Bautzen, Fleischmarkt 6 (51.182460, 14.423733)
Budowa: do 1430, 1456-63
Styl: późny gotyk
HISTORIA. Pierwszy kościół na miejscu obecnej katedry powstał około 1000 r. z fundacji grafa Eido von Rochlitz. Następny kościół wzniesiono w 1. połowie XIII w. a jego chór ukończono w 1221 r. Z tego kościoła zachował się portal zachodni. Obecna późnogotycka świątynia została wniesiona do 1430 r., następnie w latach 1456-1463 powiększono ja o nawę południową. Po nastaniu reformacji w Budziszynie w 1524 r. kościół był użytkowany wspólnie przez katolików i protestantów, stad używana czasem nazwa kościół symultaniczny. Po pożarze świątyni w 1634 r. jej wnętrze uległo barokizacji. W 1664 r. wieża kościoła została nakryta barokową kopułą. W 1980 r. kościół został podniesiony do godności konkatedry katolickiej diecezji dredeńsko-miśnieńskiej. Świątynia jest nadal użytkowana wspólnie przez protestantów i katolików.
ARCHITEKTURA. Późnogotycki kościół posiada ośmioprzęsłowy korpus halowy, którego niewyodrębniona cześć wschodnia jest mocno odchylona w stosunku do części zachodniej. Część prezbiterialna jest trójnawowa i otoczona obejściem. Zachodnia część korpusu jest czteronawowa i poprzedzona masywną wieżą. Do części prezbiterialnej od południa przylega dwuprzęsłowa zakrystia. Na zewnątrz kościół opięty jest uskokowymi przyporami, między którymi rozmieszczone są okna ostrołukowe z maswerkami, w części zachodniej wielkie sześciodzielne zaś w części wschodniej trójdzielne. Korpus nakrywa stromy dach dwuspadowy. Wieża w dolnej części kwadratowa, w dwóch najwyższych kondygnacjach przechodząca w ośmiobok, nakryta hełmem barokowym z iglicą. Wewnątrz trzy najstarsze nawy nakrywają sklepienia sieciowe wsparte na smukłych ośmiobocznych filarach. Dobudowaną później nawę południową nakrywają sklepienia gwiaździste. Nawa ta otwarta jest na pozostałą część świątyni ostrołukowymi arkadami. Do wnętrza prowadzi kilka gotyckich portali. Najokazalszy jest wczesnogotycki portal zachodni, uskokowy i ujęty wimpergą z pinaklem.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W prezbiterium znajduje się późnobarokowy ołtarz główny, wykonany z marmuru w 1723 r. przez Balthasara Permosera. W polu głównym ołtarza umieszczony jest obraz Wręczenie kluczy św. Piotrowi przez Chrystusa, który namalował Antonio Pellegrini. Obok ołtarza ustawione są barokowe stalle z 1723 r. o bogatej dekoracji snycerskiej. W prezbiterium zobaczyć można też krucyfiks wykonany przez Balthasara Permosera w 1714 r. W nawie zwraca uwagę barokowa loża książęca, zbudowana w 1674 r. dla księcia Saksonii Jana Jerzego III i ozdobiona bogatą dekoracją snycerską. Interesującym zabytkiem jest też barokowy ołtarz z rzeźbionymi scenami Ostatniej Wieczerzy, Ukrzyżowania i Zmartwychwstania, powstały w 1640 r. Na chórze umieszczone są organy wykonane w 1910 r. przez Hermanna Eule, organmistrza z Budziszyna. W kościele zachowało się też kilka gotyckich płyt nagrobnych i epitafiów.
LITERATURA
Adamiak J., Pillep R., Zabytki Architektury i sztuki NRD, Przewodnik, wyd. Arkady 1989
Mertens K., Wiehr H. Knaurs Kulturführer in farbe Sachsen, Augsburg 1998
Budziszyn, katedra św. Piotra
