Greifswald, kościół św. Mikołaja

Szczegóły: | Odsłony: 105

Greifswald, kościół św. Mikołaja
Greifswald, Dom St. Nikolai

Lokalizacja: Stralsund, Nikolaikirchhof 1 (54.315378, 13.091551)
Budowa: po 1270 – koniec XIV w.
Styl: gotyk, późny gotyk

HISTORIA. Pierwotny kościół tym miejscu został zbudowany w 2. połowie XIII w. z cegły i kamienia polnego. Został on rozebrany w XIV w. i do około 1370 r. zastąpiony kościołem halowym, który w końcu XIV w. przebudowano na bazylikę i powiększono. Po 1385 r. przedłużono korpus nawowy w kierunku zachodnim i wzniesiono masywną wieżę. Następnie do 1411 r. zbudowano trójnawowe prezbiterium z obejściem. Między rokiem 1480 a 1500 podwyższono wieżę o dwie górne kondygnacje. W 1515 r. w czasie burzy zawalił się północno zachodni szczyt wieży uszkadzając dach i niszcząc część sklepienia. Do 1531 r. naprawiono uszkodzenia ale sama wieża została odbudowana dopiero w 1609 r. Podobny wypadek wydarzył się w 1650 r., zniszczeniu uległy wtedy dach oraz sklepienia nawy głównej i nawy południowej. Kościół odbudowano bardzo szybko, bo do 1653 r. nakrywając wieżę hełmem w stylu baroku holenderskiego. W latach 1824-1832 miała miejsce przebudowa wnętrza kościoła w duchu niemieckiego romantyzmu i neogotyku, którą przeprowadzono pod znacznym wpływem wybitnego malarza Gaspara Davida Friedricha.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony z trójnawowego, ośmioprzęsłowego bazylikowego korpusu, którego trzy wschodnie przęsła stanowią prezbiterium. Nawa główna prezbiterium zamknięta jest ścianą prostą a nawy boczne zakończone są ukośnie, tworząc w ten sposób obejście prezbiterium. Między przyporami wciągniętymi do wnętrza wzdłuż naw bocznych i na zamknięciu prezbiterium umieszczone są kaplice boczne. Od zachodu do kościoła dostawiona jest wysoka wieża. Na zewnątrz gładkie ceglane ściany korpusu przebite są dużymi, cztero-, pięcio- a nawet sześciodzielnymi ostrołukowymi oknami. Do wnętrza prowadzi kilka gotyckich portali ostrołukowych, uskokowych, z których najbardziej okazały jest portal zachodni w przyziemiu wieży. Najbardziej reprezentacyjna jest wschodnia elewacja prezbiterium, rozczłonkowana trzema lancetowatymi oknami zamkniętymi ostrołukowo, z których środkowe jest największe czterodzielne. Elewację wieńczy trójkątny szczyt wypełniony ostrołukowymi blendami i zwieńczony wieżyczką. Nawę środkową nakrywa dach dwuspadowy a nawy boczne i kaplice nakryte są dachami jednospadowymi. Wieża w dolnej części masywna, zbudowana na planie czworoboku, na wysokości czwartej kondygnacji ujęta narożnymi owalnymi wieżyczkami i w najwyższych dwóch kondygnacjach przechodząca w ośmiobok. Całość nakrywa podwójny baniasty hełm z latarniami. Elewacje wieży rozczłonkowane są licznymi ostrołukowymi blendami ze ślepymi maswerkami. Wewnątrz nawa główna nakryta jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na masywnych ośmiobocznych filarach. Sklepienia krzyżowo-żebrowe nakrywają też nawy boczne za wyjątkiem pięciu zachodnich przęseł nawy północnej, które nakryte są sklepieniami gwiaździstymi. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami. W nawach bocznych pomiędzy przyporami znajdują się płytkie kaplica boczne.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNETRZA. Kościół posiada bardzo skromne wyposażenie. Jednym z niewielu ocalałych średniowiecznych zabytków jest Rubenowtafel, późnogotycki obraz tablicowy, wykonany między rokiem 1460-1462. Obraz przedstawia grupę siedmiu uczonych z Greifswaldu i Rostoku w strojach akademickich, wśród nich Heinricha Rubenowa, burmistrza i współzałożyciela uniwersytetu w Greifswaldzie adorujących Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Na chórze umieszczone są organy 45-głoswe, które wykonał w latach 1831-1832 słynny berliński organmistrz Carl August Buchholz. W kościele zachował sie cenny zespół płyt nagrobnych i epitafiów z XVI-XVIII w., wykonanych z wapienia gotlandzkiego., portrety pastorów z XVI do XIX w. Na wieży zawieszono kilka dzwonów, z których najstarszy i największy jest ważący 4 tony dzwon Profesorów, odlany w 1440 r. przez warsztat Rickert de Monkehagen z siedzibą w Rostoku. W czasie renowacji kościoła w 1980 r. odkryto liczne fragmenty gotyckich malowideł z XV w.

LITERATURA

Adamiak J., Pillep R., Zabytki Architektury i sztuki NRD, Przewodnik, wyd. Arkady 1989
Baier G., Ende H., Mecklenburg-Vorpommern. Knaurs Kulturführer in farbe, München 1991
Strona internetowa: https://www.dom-greifswald.de/startseite.html

Greifswald, kościół św. Mikołaja