Niemcy

Ratyzbona, kościół św. Emmerama
Regensburg, Basilika St. Emmeramkirche

Lokalizacja: Ratyzbona, Emmeramplatz 4 (49.015402, 12.092919)
Budowa: około 1050, 1731-1733
Styl: romanizm, barok

HISTORIA. Klasztor benedyktynów w Ratyzbonie został założony około 739 r. w miejscu pochówku św. Emmerama, wędrownego biskupa, zamordowanego około 685 r. Klasztor św. Emmerama przez prawie tysiąc lat był kulturalnym i naukowym centrum Ratyzbony. Pierwszy kościół klasztorny zbudowano około 780 r. Obecna trójnawowa bazylika zakończona trzema apsydami została wzniesiona  około 1050 r. Kościół został ponownie przebudowany po pożarze w 1166 r. W latach 1731-1733 kościół został całkowicie przebudowany w stylu późnego baroku z zachowaniem jego układu przestrzennego. Autorami wystroju wnętrza byli bracia Cosma Damian i Egid Quirin Asamowie. W 1810 r. klasztor benedyktynów uległ kasacie, budynki klasztorne zakupiła rodzina Thun Und Taxis a kościół stał się świątynią parafialną.

ARCHITEKTURA. Romańsko-barokowy kościół złożony z trójnawowego bazylikowego korpusu z transeptem od zachodu oraz prezbiterium zamkniętego półkoliście. Do transeptu od zachodu dobudowana jest krypta św. Wolfganga, od wschodu z chórem połączona jest krypta św. Ramwolda a do południowej nawy przylega kościół św. Ruprechta. Na zewnątrz ściany nawy głównej przebite są na przemian oknami o eliptycznym i dzwonowatym wykroju. Prezbiterium, nawa główna i ramiona transeptu nakryte są dachami dwuspadowymi. Nawy boczne nakryte są dachami jednospadowymi. Wewnątrz ściany opięte są pilastrami dźwigającymi wydatny gzyms z belkowaniem. Nawy boczne otwarte są do nawy głównej półkolistymi arkadami. Nawa główna nakryta jest sklepieniem kolebkowym z lunetami na gurtach.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Dekorację rzeźbiarską i malarską kościoła wykonali w latach 1731-33 bracia Cosma Damian i Egid Quirin Asamowie. Fresk na sklepieniu prezbiterium przedstawia chwałę św. Benedykta i działalność misyjną jego zakonu. W prezbiterium ustawiony jest też barokowy ołtarz główny z 1669 r. z obrazem Męczeństwo św. Emmerama i późnogotyckim relikwiarzem świętego. Na prawo od ołtarza znajduje się grób Arnulfa z Karyntii (zm. 899), króla wschodniofrankijskiego z dynastii Karolingów. Fresk na sklepieniu nawy głównej przedstawia Męczeństwo rzymskich chrześcijan na Marterbergu w pobliżu Ratyzbony. Na ścianach nawy znajduje się cykl obrazów ze scenami z życia św. Emmerama. U wejścia do prezbiterium ustawione są dwa barokowe ołtarze. Po lewej stronie nawy umieszczona jest barokowa ambona z 1732 r. Na emporze organowej znajduje się barokowy prospekt organowy z 1669 r. z nowymi organami wybudowanymi w 2009 r. Z zachowanych w nawie północnej nagrobków warto wymienić co najmniej dwa: wspartą na kolumnach romańską płytę nagrobną księcia Bawarii Arnulfa (zm. 937), ozdobioną płaskorzeźbioną dekoracją figuralną i plecionkową oraz wczesnogotycką płytę bł. Hemmy (zm. 876), żony króla wschodniofrankijskiego Ludwika II Niemieckiego, wykonaną w 1280 r. z postacią zmarłej królowej. W nawie południowej  znajduje się gotycka płyta świętego biskupa Wolfganga von Regensburg (zm. 994), wykonana w 1350 r. z leżącą postacią biskupa w stroju pontyfikalnym. W południowym ramieniu transeptu ustawiony jest rokokowy pomnik nagrobny Aleksandra Ferdynanda von Thum Und Taxis (zm. 1773), Głównego Komisarza Wieczystego Reichstagu. Obok znajduje się pomnik nagrobny Ernsta Reichsgrafa von Metternicha ambasadora przy nieustającym Reichstagu (zm. 1727), nawróconego na katolicyzm na dwa dni przed śmiercią.

Krypta św. Wolfganga. Zbudowana około 1050 r. na planie zbliżonym do kwadratu, pięcionawowa i pięcioprzęsłowa. Nakryta sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi wspartymi na romańskich kolumnach o kostkowych kapitelach. W krypcie zachowały się fragmenty wczesnoromańskiej polichromii.
W niszy pod ołtarzem, w złotym neoromańskim relikwiarzu z 1877 r. złożone są szczątki św. Wolfganga.

Krypta Ramwolda. Nakryta jest sklepieniem kolebkowym i zakończona półkolistą apsydą. Zachowały się w niej pozostałości romańskich filarów z około 980/1000 r. Znajduje się w niej prosty sarkofag opata Ramwolda (zm. 1000) ozdobiony krzyżem.

LITERATURA

St. Emmeram zu Regensburg, Päpstliche Basilika, opr. zb. 2022
Knaurs Kulturführer in Farbe Niederbayern und Obepfalz, opr. zb., München 1995

Ratyzbona, kościół św. Emmerama 

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł