opolskie
Małujowice, kościół św. Jakuba
Marek SztorcLokalizacja: Małujowice, powiat Brzeg (50.847110, 17.380749)
Budowa: początek XIV w.
Styl: gotyk
HISTORIA. Jest to budowla gotycka, wzniesiona na początku XIV w. Krótko potem w XV w. podwyższono wieżę, a następnie w XVI w. kościół został częściowo przebudowany. W późniejszym okresie był wielokrotnie odnawiany. Między 1309 r. r. a 1534 kościół pozostawał pod patronatem dominikanek z Wrocławia. Kościół w Małujowicach słynie z wspaniałego zespołu malowideł ściennych, z których najstarsze pochodzą z XIV w.
HISTORIA. Złożony jest z dwuprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą oraz z prostokątnej nawy, do której od zachodu dostawiona jest wieża kwadratowa z aneksami po bokach, poprzedzona trójprzęsłową kruchtą otwartą arkadami na zewnątrz. Kolejna kruchta dostawiona jest do nawy od południa, zaś od północy do prezbiterium przylega zakrystia. Na zewnątrz kościół opięty jest przyporami, między którymi w nawie znajdują się ostrołukowe okna trójdzielne, zaś w prezbiterium okna dwudzielne. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe. Wieża kwadratowa, nakryta jest hełmem ostrosłupowym. Przedsionek zwieńczony jest szczytem z wolutowymi spływami. Jego boczne przęsła sklepione są krzyżowo-żebrowo a przęsło środkowe nakrywa sklepienia żaglaste z 1733 r. W przedsionku w wieży znajduje się gotycki portal ostrołukowy z szerokimi skośnymi ościeżami, bogato profilowanymi z maswerkowymi baldachimami. W tympanonie umieszczona jest płaskorzeźbiona scena Koronacji MB, Pokłonu Trzech Króli i Nawiedzenia. Kruchta południowa zwieńczona jest późnorenesansowym szczytem z pilastrami i wolutowymi spływami. Z kruchty tej do nawy prowadzi portal z kolumienkami o kielichowych kapitelach w ościeżach. Wewnątrz prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym, nawę nakrywa strop płaski. Prezbiterium od nawy oddziela ostrołukowa arkada tęczy.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Sklepienia i ściany pokryte są cennymi malowidłami gotyckimi i renesansowymi, niestety przemalowanymi w XIX w. Najstarsze gotyckie malowidła z 4. ćw. XIV w. zachowały się na ścianach szczytowych nawy. Na ścianach prezbiterium znajdują się malowidła gotyckie z lat około 1450-1460. Nieco późniejsze są malowidła w nawie. Na ścianach z 1483 r. a na stropie z 1. ćwierci XVI w. Na ścianie tęczowej nawy znajduje się scena Sądu Ostatecznego. Pozostałe obrazy w nawie uporządkowane są w poziomych szeregach przedstawiających sceny z życia Chrystusa i Marii oraz ze Starego i Nowego Testamentu. Strop nawy pokryty jest dekoracją o motywach maswerkowych, zwierzęcych i heraldycznych z 1. połowy XVI w. Skromne wyposażenie kościoła jest całkowicie zdominowane przez bogactwo malowideł. Warto wymienić późnobarokowy ołtarz główny z 1680 r. przeniesiony do kościoła z rozebranej kaplicy.
Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, wyd. Arkady 2008
LITERATURA
Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1955
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Warszawa 2008
