śląskie

Żywiec, katedra Narodzenia NMP

Lokalizacja: Żywiec, Zamkowa 6 (49.688264, 19.202355)
Budowa: XI w.
Styl: gotyk, renesans. barok

HISTORIA. Obecny murowany kościół zbudowany został w 1. poł. XV w.  Jest to późnogotycka budowla, która została rozbudowana i przebudowana w okresie renesansu staraniem rodu Komorowskich. W 1711 r. kościół został poważnie zniszczony w wyniku pożaru. Po odbudowie wnętrze uzyskało barokowy wygląd, a do poprzedniego stanu przywrócona została tylko nawa.

ARCHITEKTURA. Świątynia złożona jest z prostokątnej nawy, nakrytej renesansowym sklepieniem sieciowym oraz z prezbiterium, zamkniętego wielobocznie i nakrytego barokowym sklepieniem kolebkowym z lunetami. Na zewnątrz ściany kościoła opięte są przyporami. Całość nakrywają dachy dwuspadowe z wieżyczką na sygnaturkę. Do nawy dobudowane są dwie kaplice kopułowe: od północy późnorenesansowa kaplica Wniebowzięcia NMP, wzniesiona w latach 1596-1608 jako kaplica grobowa Komorowskich, a od południa neorenesansowa kaplica grobowa Habsburgów, zbudowana w 1929 r. według projektu architekta Franciszka Mączyńskiego. Od zachodu do nawy przylega wysoka na 60 m. wieża, zbudowana w latach 1582-85 przez włoskiego budowniczego Giovanniego Ricci, która do dziś stanowi dominujący punkt w panoramie Żywca. Wieża ta została w górnej kondygnacji ukształtowana w formie galerii arkadowej a od 1745 r. nakryta jest barokowym hełmem z latarnią. Do wnętrza świątyni prowadzą dwa renesansowe portale.

WYSTRÓJ WNĘTRZA jest przeważnie barokowy i pochodzi z czasu po pożarze w 1711 r. Późnobarokowy ołtarz główny wykonany został w 1724 r. według projektu jezuickiego architekta Pawła Giżyckiego, przez dwóch snycerzy z opawskiego Frydka, Macieja Weissmanna i jego syna Józefa. W polu środkowym ołtarza umieszczona jest rzeźba Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. W prezbiterium znajdują się też późnobarokowe stalle pochodzące z 1. ćw. XVIII w. Najstarszym zabytkiem kościoła jest późnogotycka płaskorzeźba pochodząca z około 1500 r., przedstawiająca scenę Zaśnięcia NMP, umieszczona w neogotyckim ołtarzu bocznym, ustawionym po lewej stronie nawy. Na skrzydłach tego ołtarza znajdują się malowidła, pochodzące z 1643 r., z wyobrażeniami łask Matki Boskiej Różańcowej na rewersach. Cennym dziełem są też organy, ustawione na chórze muzycznym, wykonane w latach 1713-14 przez opawskiego organmistrza Ignacego Ryszaka. W nawie znajduje się jeszcze późnobarokowa ambona. W kaplicy Wniebowzięcia NMP ustawiony jest późnobarokowy ołtarz z XVIII w., z obrazem św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus. Na prawo od ołtarza stoi renesansowa chrzcielnica z końca XVI w. Z kolei w kaplicy Habsburgów znajduje się rokokowy ołtarz z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1764 r., a obok nad wejściem bocznym, zawieszona jest drewniana późnobarokowa płaskorzeźba św. Anny Samotrzeć. W 1992 r. po utworzeniu przez papieża Jana Pawła II diecezji bielsko-żywieckiej, kościół parafialny Narodzenia NMP podniesiony został do rangi konkatedry.

LITERATURA

Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 15, Powiat żywiecki, Warszawa 1953
Pilch J., Leksykon Zabytków Górnego Śląska, wyd. Arkady 2008
Strona internetowa: http://www.parafiazywiecka.net/

Żywiec, katedra Narodzenia NMP

• Poprzedni artykuł