Słowacja
Bratislava, Kostol Zvestovania Pána, františkánov
Lokalizacja: Bratysława, Františkánske námestie 10 (48.144859, 17.108258)
Budowa: 4 ćw. XIV w., przebudowa połowa XVIII w.
Styl: gotyk, barok
Kościół franciszkanów jest najstarszą świątynią Bratysławy. Z kościołem wiąże się interesująca tradycja. Każdy węgierski władca koronowany w katedrze św. Marcina, przybywał do kościoła franciszkanów aby pasować wybranych węgierskich szlachciców na rycerzy Złotej Ostrogi.
HISTORIA. Kościół został ufundowany w 4. ćwierci XIII w. przez króla węgierskiego Władysława IV Kumańczyka, jako wotum po zwycięstwie nad królem czeskim Przemysłem Ottokarem odniesione w 1278 r. W bitwie pod Dürnkrut (Suchymi Krutami). W 2. połowie XIV w. dobudowana została gotycka kaplica św. Jana Ewangelisty a na początku XV w. wzniesiono wieżę. Kościół i klasztor niszczone były w czasie trzęsień ziemi w latach 1580 i 1586, w wyniku czego runęły sklepienia nad nawą. Odbudowa kościoła została przeprowadzona dopiero w latach 1613-16. Kolejna przebudowa, tym razem w stylu późnego baroku miała miejsce w latach 1745-46 a obecny wygląd uzyskała wtedy m.in. fasada.
ARCHITEKTURA. Kościół złożony jest trójprzęsłowej barokowej nawy z przedsionkiem oraz gotyckiego trójprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego pięciobocznie. Od północy do nawy przylegają dwie kaplice, czteroprzęsłowa gotycka kaplica św. Jana Ewangelisty, wzniesiona w latach 1360-80 oraz barokowa kaplica Loretańska, zbudowana w latach 1708-1710. Od południa do nawy dostawiona jest wieża, w dolnej części kwadratowa, powyżej przechodząca w ośmiobok i zwieńczona kamiennym, neogotyckim hełmem. Do południowej części krużganków przylega kaplica św. Rozalii. Trójdzielna fasada frontowa zwieńczona jest barokowym szczytem falistym. Nad barokowym portalem ustawiona jest rzeźba Immaculaty (NMP Niepokalanie Poczętej) w otoczeniu dwóch aniołów. Ściany prezbiterium opięte są przyporami, między którymi rozmieszczone są ostrołukowe okna dwu- i trójdzielne. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe. Wewnątrz prezbiterium nakrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe a nawę sklepienie kolebkowe. W przedsionku do nawy zachował wczesnogotycki portal ostrołukowy, ujęty kolumnami z kapitelami ozdobionymi dekoracją roślinną. Kaplica św. Jana Ewangelisty na zewnątrz opięta jest uskokowymi przyporami i nakryta dachem dwuspadowym. Ściany przeprute są ostrołukowym, trój- i czterodzielnymi oknami z maswerkami. Wnętrze nakrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Późnobarokowy ołtarz główny wykonany został w latach 1720-30, znajduje się w nim XIX-wieczny obraz Zwiastowania NMP oraz rzeźby świętych królów węgierskich Stefana i jego syna Emeryka. Także późnobarokowe są ołtarze boczne z XVIII w. W jednym z nich umieszczona jest gotycka rzeźbiona Pieta z około 1400 r. W nawie znajduje się rokokowa ambona z 1756 r.
Rzut poziomy za: Sakralna architektura na Slovensku
LITERATURA
Sakralna architektura na Slovensku, opr. zb., Komarno 1996
Słowacja, Karpackie serce Europy, opr. zb., wyd. Bezdroża, Kraków 2004
