Słowacja

Spisská Sobota, kostol sv. Juraja

Spiska Sobota, dziś dzielnica Popradu, była niegdyś znaczącym ośrodkiem handlowym na Spiszu. Centralnym punktem tego miasteczka jest rynek, w którego zachodniej części znajduje się zabytkowy kościół św. Jerzego. Zbudowany został przed 1273 r. jako budowla romańska, następnie w 1464 r. został przebudowany w stylu gotyckim przez miejscowego mistrza murarskiego Jerzego Steinmetza. Kościół składa się z prostokątnej nawy, nakrytej sklepieniem krzyżowym wspartym na filarze oraz z prezbiterium zamkniętego trójbocznie, które nakryte jest sklepieniem gwiaździstym. Przed 1514 r. od północy do nawy dobudowana została kaplica św. Anny. Dalsze prace przy kościele przeprowadzono w XVIII w., do nawy dostawiono wtedy południowy przedsionek i wysoką wieżę od zachodu, którą nakrywa barokowy hełm. Z tego okresu pochodzi też zakrystia, dobudowana do prezbiterium od północy. To właśnie dlatego uskokowe przypory opinają prezbiterium tylko od wschodu i południa. Nad nawą i prezbiterium rozciąga się wspólny dach dwuspadowy, natomiast kaplicę i zakrystie nakrywa dach pulpitowy. We wnętrzu, w ostrołukowej tęczy umieszczona jest późnogotycka grupa Ukrzyżowania z 1489 r., w której obok Chrystusa, Marii i św. Jana pojawiają się postacie dwóch łotrów. W kościele znajduje się tez pięć gotyckich tryptyków, z których najcenniejszy jest ołtarz główny, dzieło samego Mistrza Pawła z Lewoczy, wykonany w 1513 r. W centralnym polu tego ołtarza znajduje się rzeźba św. Jerzego walczącego ze smokiem, na awersach skrzydeł bocznych przedstawione są malowane postaci śś. Jana Chrzciciela i Floriana po lewej oraz śś. Krzysztofa i Stanisława bpa po prawej. Wizerunek polskiego biskupa przypomina o tym, że Spiska Sobota, podobnie jak dwanaście innych miast spiskich pozostawała przez kilka wieków pod polską administracją (1412-1772). Na rewersach skrzydeł namalowane zostały sceny męczeństwa św. Jerzego, poniżej w predelli znajduje się rzeźbiona ostatnia wieczerza. W prezbiterium ustawione są jeszcze dwa późnogotyckie ołtarze Panny Marii i św. Antoniego Pustelnika. Ostatnie tryptyki stoją w nawie przy tęczy, lewy św. Anny, pochodzi być może również z warsztatu Mistrza Pawła z Lewoczy, prawy natomiast poświęcony jest św. Mikołajowi. Z okresu średniowiecza pochodzi jeszcze gotycka chrzcielnica z 1. poł. XIV w.? Pozostała część wyposażenia kościoła jest barokowa i późnobarokowa, składają się na nie: ołtarz w kaplicy z 4 ćw. XVIII w., z obrazem śmierci św. Józefa, Boży Grób zmontowany kulisowo w tej samej kaplicy w 1780 r., ambona z 4 ćw. XVII w., prospekt organowy wykonany przez Tomása Dobkovitza z Nowego Sącza w latach 1662-63 oraz epitafium rzeźbiarza Pavla Grossa st., wykonane w 1688 r. przez jego syna Pavla Grossa mł., kontynuującego artystyczne tradycje. Od wschodu przy kościele stoi murowana dzwonnica z 1589 r., przebudowana w XVIII w. Obok w 1772 r. postawiona została kolumna Matki Bożej Niepokalanej (Immaculata) na pamiątkę powrotu miast spiskich do Węgier, będących wtedy pod panowaniem Habsburgów.

Tekst umieszczony 22.03.2007

 LITERATURA

Apostoł S., Szlak gotycki. Nowy Targ - Kieżmark - Nowy Targ, Nowy Targ 2003
Pinkwart M., Północna Słowacja. Przewodnik krajoznawczy dla zmotoryzowanych, 1996
Sakralna architektura na Slovensku, opr. zb., Komarno 1996
Komorowski J., Madonny spiskiego starosty, [w:] Spotkania z Zabytkami, 3/2004
Strona internetowa: http://www.spsobota.szm.sk/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł