Słowacja

Spisská Kapitula, Katedrálny chrám sv. Martina

Spiska Kapituła to niewielkie kościelne miasteczko położone na wzgórzu i otoczone obwarowaniami. Składa się z katedry św. Marcina, pałacu biskupiego, wieży zegarowej i domków kanoników. W 1993 r. cały zespół Spiskiej Kapituły wraz z pobliskim Spiskim Zamkiem i kościołem z Żehry został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

HISTORIA. Głównym obiektem zespołu jest późnoromańska świątynia, której budowę rozpoczęto w 1198 r. i  ukończono w latach 1245-75, już po ustaniu najazdów tatarskich. W 2. poł. XV w. kościół został przekształcony w stylu gotyckim, m.in. powiększono wtedy prezbiterium i od południa dobudowano grobową kaplicę Zapolyów. W 1776 r. wraz z utworzeniem biskupstwa spiskiego, kościół podniesiono do godności katedry i poddano licznym późnobarokowym przeróbkom, które następnie usunięto w latach 1873-89.

ARCHITEKTURA. Katedra św. Marcina złożona jest z trójnawowego halowego korpusu, poprzedzonego dwuwieżową fasadą oraz z prezbiterium zamkniętego trójbocznie. Romański charakter zachowała jedynie zachodnia część kościoła, nakryta sklepieniem krzyżowym, z chórem wspartym na potężnych filarach oraz zamkniętym półkoliście, uskokowym portalem głównym. Fasada zachodnia rozczłonkowana jest fryzami arkadkowymi a w czworobocznych wieżach, nakrytych ostrosłupowymi hełmami umieszczone są romańskie biforia. Pozostałe części kościoła są już gotyckie. Masywne prezbiterium opinają od zewnątrz uskokowe przypory, między którymi rozmieszczone są ostrołukowe okna z maswerkami. Cały kościół nakryty jest wspólnym dachem dwuspadowym. Do kościoła dostawiona jest też późnogotycka kaplica ufundowana w 1493 r. przez węgierski ród Zapolyów, niemal identyczna do nieco wcześniejszej kaplicy tej rodziny w Spiskim Czwartku. Zbudowana jest na planie prostokąta o czterech przęsłach, zamknięta trójbocznie, z przedsionkiem od zachodu, nakryta wysokim dachem dwuspadowym. Posiada od zewnątrz stosunkowo bogaty detal architektoniczny, okna wypełnione są maswerkami a opinające budowlę przypory zwieńczone są pinaklami.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Po wejściu do kościoła zwraca uwagę kamienna, późnoromańska rzeźba Lwa (Leo Albus) z 2. poł. XIII w. W prezbiterium ustawiony jest ołtarz główny św. Marcina, złożony z gotyckich fragmentów z lat 1470-78. Inne gotyckie ołtarze szafiaste z 2. poł. XV w., m.in. Trzech Króli, św. Michała Archanioła i Zaśnięcia Panny Marii, znajdują się w nawach bocznych. Kolejny gotycki ołtarz, Koronowania Panny Marii oglądać możemy w kaplicy Zapolyów, tam też znajdują się późnogotyckie pomniki nagrobne Emeryka i Stefana Zápolyów. W kościele zachowały się też fragmenty gotyckiej polichromii z 1317 r. przedstawiające scenę z koronacji króla Węgier Karola Roberta Andegaweńskiego.

Tekst umieszczony 07.01.2007

LITERATURA

Pinkwart M., Północna Słowacja. Przewodnik krajoznawczy dla zmotoryzowanych, 1996
Sakralna architektura na Slovensku, opr. zb., Komarno 1996

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł