świętokrzyskie

Lokalizacja:  Skalbmierz, ul. Partyzantów 2 (50.316905, 20.398491)
Budowa: 1. połowa XV w.
Styl: gotyk

HISTORIA. Pierwszy jednonawowy kościół w Skalbmierzu zbudowany został w połowie XII w., była to świątynia romańska, z której do dziś zachowały się dwie wieże oraz znaczne fragmenty murów prezbiterium. W 1. połowie XV w. zbudowany został obecny gotycki kościół, który w XVII i XVIII w. poddano częściowej barokizacji, poprzez założenie sklepień w korpusie i wzniesienie szczytu zachodniego.

ARCHITEKTURA. Gotycki kościół jest budowlą murowaną z wapiennych ciosów, tylko prezbiterium zostało wymurowane z cegły. Świątynia składa się trójnawowego, trójprzęsłowego bazylikowego korpusu oraz trójprzęsłowego prezbiterium, niższego od nawy i zamkniętego trójbocznie. Przy zachodnim przęśle prezbiterium od południa i północy znajdują się dwie czworoboczne romańskie wieże, nakryte neogotyckimi hełmami ostrosłupowymi. Od południa do prezbiterium przylegają zakrystia i skarbczyk, zaś od północy do korpusu dostawiony został kopułowy przedsionek. Na zewnątrz kościół opięty jest przyporami i nakryty dachami dwuspadowymi i pulpitowymi. Okna zamknięte są ostrołukowo dwu- i trójdzielne, z maswerkami płomienistymi. Zachowały się dwa portale gotyckie, ostrołukowe, z których ciekawszy jest prowadzący od północy do nawy głównej. Posiada on bogato profilowane ościeża z baldachimami i pinaklami w zwieńczeniu. Wewnątrz prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym, wsparte na profilowanych wspornikach z płaskorzeźbionymi zwornikami z głową Chrystusa i infułą. Sklepienie krzyżowo-żebrowe nakrywa też zakrystię, z kolei skarbczyk nakryty jest kolebką a korpus nawowy stropem. Arkady międzynawowe są ostrołukowe i bogato profilowane oraz wsparte na wielobocznych filarach.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest przeważnie barokowe, składa się na nie m.in. osiem ołtarzy bocznych, stalle z XVII w., ambona z XVIII w. oraz bogata drewniana obudowa tęczy ze stojącą na belce tęczowej grupą Ukrzyżowania z końca XVII w. Ponadto warto wymienić ławkę przełożonego kolegiaty z 1592 r., obraz Pokłonu Trzech Króli, przypisywany Jacobowi Jordaensowi lub jednemu z jego uczniów oraz epitafium Jana Krzeckiego z 1599 r.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod. red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
Strona internetowa: http://www.skalbmierz.kielce.opoka.org.pl/

Autorem zdjęć z wnętrza kościoła jest Andrzej Mleczko

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł