świętokrzyskie

Zborówek, kościół św. Mikołaja i św. Idziego

Lokalizacja: Zborówek, powiat Busko-Zdrój (50.393873, 21.097044)
Budowa: 1459 r., 1908 r.
Styl: późny gotyk, neoromanizm

HISTORIA. Kościół w Zborówku jest jednym z najstarszych zachowanych kościołów drewnianych w Polsce, a na pewno najstarszym o pewnym datowaniu. Wzniesiony został w 1459 r. o czym informuje napis na belce tęczowej. W 1908 r. dobudowano do niego murowaną, neoromańską nawę z fundacji Macieja Radziwiłła, według projektu S. Szpakowskiego.

ARCHITEKTURA. Część drewniana zbudowana została w konstrukcji zrębowej, złożona jest z nawy i prezbiterium zamkniętego trójbocznie, przy którym od północy stoi zakrystia. Część tę nakrywa dach dwuspadowy, pokryty gontem, z barokową wieżyczkę na sygnaturkę. Nawa wewnątrz nakryta jest stropem z zaskrzynieniami, zaś prezbiterium nakrywa pozorne sklepienie kolebkowe. Otwór tęczy jest ostrołukowy z belką tęczową profilowaną, z motywem w kształcie sznura i napisem fundacyjnym z 1459 r.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. W ołtarzu głównym umieszczona jest późnogotycka rzeźba św. Mikołaja z około 1500 r. oraz dwa skrzydła późnogotyckiego tryptyku, również z około 1500 r., z malowanymi postaciami śś. Stanisława i Wojciecha na awersach oraz Archanioła Gabriela i Matki Boskiej na rewersach. Lewy ołtarz boczny to malowany późnogotycki tryptyk z 1. poł XVI w., w polu środkowym ze św. Mikołajem z klęczącą postacią z h. Kościesza, utożsamianą z osobą przypuszczalnego fundatora kościoła Grzegorza ze Strzyżowa oraz ze śś. Grzegorzem i Stanisławem na awersach i Matką Boską z Archaniołem Gabrielem na rewersach. Na belce tęczowej krucyfiks gotycki z 2. połowy XV w. oraz późnogotyckie rzeźby Matki Boskiej i św. Jana z początku XVI w. Pod belką znajduje się późnobarokowa ambona z 1. połowy XVIII w. W jednym z ołtarzy w nowszej części kościoła umieszczony jest jeszcze późnogotycki krucyfiks z 1. połowy XVI w.

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod. red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Gadomski J., Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1500–1540, Warszawa–Kraków 1995
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. III, Województwo kieleckie, z. 1, Powiat buski, Warszawa 1957
Kornecki M., Kościoły drewniane w Małopolsce, Kraków 1999
Pytko S., Kościół w Zborówku, Kraków 1999

Zborówek, kościół św. Mikołaja i św. Idziego

• Poprzedni artykuł