świętokrzyskie
Zawichost, kościół św. Jana
Marek SztorcZawichost, kościół św. Jana Chrzciciela
Lokalizacja: Zawichost, powiat Sandomierz (50.805022, 21.860889)
Budowa: 1245-1257.
Styl: wczesny gotyk
HISTORIA. Kościół został zbudowany w latach 1245-1257 dla zakonu klarysek z fundacji księcia Bolesława Wstydliwego i przy udziale siostry Salomei. W 1257 r. klaryski zostały przeniesione do Skały a w ich miejsce osadzono franciszkanów. Po 1628 r. wzniesiono dwie barokowe kaplice Matki Bożej Różańcowej i św. Franciszka.
ARCHITEKTURA. Wczesnogotycki kościół zbudowany z cegły, złożony z nawy i węższego, trójprzęsłowego prezbiterium zamkniętego ścianą prostą. Do nawy od południa i północy dostawione są dwie barokowe kaplice a od południa do prezbiterium przylega zakrystia. Na zewnątrz ściany prezbiterium opięte są przyporami i przebite lancetowatymi ostrołukowymi oknami. Nawę oświetlają znacznie mniejsze okna ostrołukowe. Wewnątrz dwa wschodnie przęsła prezbiterium nakryte są sklepieniem krzyżowo-żebrowym z połowy XIII w. a przęsło zachodnie nakrywa późniejsze sklepienie gwiaździste z 2. połowy XIV w. Gurty sklepień wsparte są na bogato ukształtowanych służkach. Nawa nakryta jest drewnianym stropem płaskim.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA kościoła jest bardzo skromne. We wschodniej ścianie prezbiterium zachowało się mocno zniszczone renesansowe sakramentarium wykonane w 1542 r. przez Szymona Pencza. W nawie przy lewej ścianie ustawiony jest wczesnobarokowy pomnik nagrobny Zofii Słupeckiej, starościny zawichojskiej, wykonany z czarnego marmuru z leżącą postacią zmarłej. Na przeciwległej ścianie znajduje się epitafium Stanisława Opockiego (zm. 1629) i jego żony Anny z Miłoszowa z 1672 r. z płaskorzeźbioną postacią klęczącego szlachcica przed św. Franciszkiem.
LITERATURA
Skibiński S., Zalewska-Lorkiewicz K., Sztuka polska t. 2, Gotyk, Warszawa 2010
Zawichost, kościół św. Jana Chrzciciela
