Węgry
Fót, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP
Marek SztorcLokalizacja: Fót, Vörösmarty utca 2 (47.607315, 19.199588)
Budowa: 1845-1855
Architekt: Miklós Ybl
Styl: romantyzm
HISTORIA. Kościół został zbudowany na miejscu starszej świątyni barokowej, która została rozebrana w 1847 r. Fundatorem kościoła był István Károlyi, który zamierzał urządzić w świątyni rodowe mauzoleum. Autorem projektu był młody węgierski architekt Miklós Ybl, który zasłyną później ważnymi realizacjami w Budapeszcie. Budowa prowadzona była w latach 1845-55 z przerwą na lata 1849-51 kiedy to István Károlyi przebywał w więzieniu za udział w powstaniu węgierskim.
ARCHITEKTURA. Kościół w Fot jest najwybitniejszym przykładem architektury romantycznej na Węgrzech i zapewne jednym z najlepszych na terenie Europy Środkowej. Złożony jest z trójnawowego, pięcioprzęsłowego korpus bazylikowego oraz dwuprzęsłowego prezbiterium zamkniętego półkolistą apsydą z obejściem. Od frontu kościół poprzedzony jest fasadą, ujętą dwiema wieżami wysokimi na 45 metrów. Dwie wieże wysokie na 30 metrów dostawione są też do prezbiterium. Środkowa część fasady wypełniona jest rozetą z maswerkiem, poniżej znajduje się półkolisty, uskokowy portal wejściowy zwieńczony figurami śś. Szczepana i Władysława. Na samym szczycie fasady ustawiona jest 3-metrowa figura Matki Bożej Niepokalanej. Elewacje boczne o podziałach ramowych ozdobione są fryzem arkadkowym. Nawa główna i prezbiterium nakryte są dachami dwuspadowymi, nad nawami bocznymi i obejściem dachy jednospadowe. Wewnątrz nawa główna nakryta jest sklepieniem kasetonowym, nawy boczne nakrywają sklepienia kolebkowo-krzyżowymi. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE wnętrza pochodzą z czasu budowy kościoła. Ściany apsydy pokrywają freski wykonane przez Karla Blaasa i Karla Müllera. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Niepokalanego Poczęcia, w ołtarzach bocznych św. Jerzy walczący ze smokiem i św. Franciszek, wszystkie namalowane zostały przez Karla Blaasa. W kaplicy podprawą wieżą przechowywane są relikwie św. Lucencjusza, przekazane przez papieża Piusa IX jako dowód uznania dla religijności i hojności fundatora. Neoromański prospekt organowy wykonał Lajos Mooser. W krypcie spoczywają członkowie rodu Károlyi. Znajduje się tam też marmurowy posąg Chrystusa Zmartwychwstałego.
LITERATURA
Barucki T., Architektura Węgier, Kraków 1998
Rusin W., Węgry. Praktyczny przewodnik, Bielsko-Biała 2014
Strona internetowa: http://www.templom.hu/phpwcms/index.php?id=14,11,0,0,1,0
Strona internetowa: http://ybl.bparchiv.hu/temak/romai-katolikus-templom-plebania-es-iskolaepulet-fot