Węgry
Budapeszt, kościół Wniebowzięcia NMP
Marek SztorcBudapeszt, kościół Wniebowzięcia NMP
Budapest, plébániatemplom, Nagyboldogasszony templom
Lokalizacja: Budapeszt - Belváros, Március 15 (47.492233, 19.052312)
Budowa: XV, XVI, 1725-39
Architekt: Johann Georg Paur
Styl: późny gotyk, późny barok
HISTORIA. Romański kościół na tym miejscu został zbudowany w XII w. Następnie uległ zniszczeniu w 1241 r. podczas najazdu Mongołów. W XIV w. wzniesiono gotycki kościół o obecnych rozmiarach, który następnie rozbudowany w XV w. W okresie okupacji tureckiej kościół został zamieniony na meczet. W 1723 r. został zniszczony podczas pożaru a następnie odbudowany w latach 1725-39 w stylu późnobarokowym według projektu Johanna Georga Paura. W XIX w. kościół był kilkakrotnie odnawiany. W 1945 r. w czasie oblężenia miasta przez Armię Czerwoną kościół został uszkodzony a zniszczeniu uległy także elementy wyposażenia.
ARCHITEKTURA. Kościół złożony jest z późnogotyckiego czteroprzęsłowego, trójnawowego prezbiterium halowego z obejściem zamkniętym trójbocznie oraz późnobarokowego pięcioprzęsłowego, trójnawowego korpusu bazylikowego. Kościół poprzedza dwuwieżowa późnobarokowa fasada. Fasada trójdzielna, dwukondygnacjowa podzielona pilastrami, nakryta trójkątnym szczytem ze spływami wolutowymi. W polu środkowym dolnej kondygnacji znajduje się portal wejściowy, nad którym umieszczona jest rzeźba Świętej Trójcy, wykonana przez Antala Hörgera. Fasadę ujmują dwie kwadratowe czterokondygnacyjne wieże, nakryte barokowymi hełmami. Elewacje prezbiterium opięte są przyporami i przeprute dwu - i trójdzielnymi ostrołukowymi oknami z maswerkami. Elewacje korpusu również opięte są przyporami, między którymi rozmieszczone są okna zamknięte łukami odcinkowymi. Prezbiterium i korpus nawowy nakrywa wspólny dach dwuspadowy, nad nawami bocznymi i przybudówkami przy prezbiterium dachy jednospadowe. Wewnątrz prezbiterium nakryte jest sklepieniami krzyżowo-żebrowymi wspartymi na filarach. Nawę główną korpusu nakrywają sklepienia kolebkowe na gurtach wsparte na wydatnych gzymsach. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny wykonał Pal Molnar w 1948 r. w formie późnogotyckiego tryptyku ze sceną Wniebowzięcia NMP w polu głównym. Na prawo od ołtarza głównego zachował się XVI-wieczny Mihrab, nisza w ścianie wskazująca wiernym Mekkę, będąca pozostałością z czasów, gdy kościół pełnił funkcję meczetu. W nawach bocznych prezbiterium znajdują się dwa ołtarze renesansowe, wykonane na początku XVI w. z marmuru. Wysokiej klasy zabytkiem jest ambona wykonana w 1808 r. w stylu empire. W kościele zachowały się także liczne pomniki nagrobne i epitafia. Wśród nich klasycystyczny pomnik Pála Kraya (zm. 1804), węgierskiego generała w służbie austriackiej. Największy dzwon kościoła waży 2400 kg i został odlany w 1928 r.
LITERATURA
Chojnacka M., Budapeszt, wyd. ExpressMap, Warszawa 2017
Mehling M., Knaurs Kulturführer in farbe Ungarn, München 1996
Szwajdo J., Węgry. Przewodnik krajoznawczy, wyd. BOSZ, 2014
Budapeszt, kościół Wniebowzięcia NMP
Kościoły w Budapeszcie opisane na stronie: zabytkowekoscioly.net
Budapeszt, bazylika św. Stefana
Budapeszt, kościół Macieja
Budapeszt, kościół św. Anny
Budapeszt, kościół Piotra z Alkantary
Budapeszt, kościół św. Szczepana
Budapeszt, kościół Uniwersytecki
Budapeszt, kościół Wniebowzięcia NMP