Węgry

Székesfehérvár, kościół NMP i św. Jana Nepomucena, cystersów
Székesfehérvár, Nagyboldogasszony és Nepomuki Szent János templom
Stołeczny Białogród, kościół NMP i św. Jana Nepomucena

Lokalizacja: Székesfehérvár, Szent Janos köz 1 (47.192632, 18.408660)
Budowa: 1742-1756
Architekt: Paul Hatzinger?
Styl: późny barok

HISTORIA. Kościół zbudowany w latach 1742-1756 r. dla jezuitów być może według projektu Paula Hatzingera. Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 r. kościół przeszedł w ręce paulinów. W 1786 r. cesarz Józef II nakazał likwidację zakonu paulinów na terenie cesarstwa austriackiego. W 1813 r. kościół przeszedł w ręce zakonu cystersów, który użytkowali go do czasu odebrania im świątyni przez władze komunistyczne w 1950 r. Po upadku komunizmu na Węgrzech cystersi odzyskali swój kościół.

ARCHITEKTURA. Późnobarokowy kościół złożony z szerokiej, dwuprzęsłowej nawy i węższego prezbiterium zamkniętego ścianą prostą, ujętego po bokach kaplicą i zakrystią. Od frontu kościół poprzedza trójdzielna, dwukondygnacjowa i dwuwieżowa fasada z lekko cofniętą częścią środkową. Fasada rozczłonkowana jest pilastrami i przedzielona gzymsem z wydatnym belkowaniem. W przyziemiu na osi fasady znajduje się portal o późnobarokowym wykroju, nad nim umieszczone jest duże okno, zamknięte łukiem odcinkowym. Na osi górnej kondygnacji znajduje się okno o dzwonowatym kształcie, w polach boczny małe okna eliptyczne. Środkową część wieńczy trójkątny szczyt. Wieże kwadratowe nakryte cebulastymi hełmami. Kościół nakrywa dach dwuspadowy a elewacje zewnętrzne posiadają podziały pilastrowe. Wewnątrz prezbiterium i nawa nakryta są sklepieniami żaglastymi tzw. czeską kapą, wspartymi na potężnych przyściennych filarach opiętych parami pilastrów.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Freski na sklepieniach wykonał austriacki malarz Caspar Franz Sambach. W pierwszym przęśle nawy  przedstawiona została scena Gloryfikacji św. Ignacego z Loyoli, założyciela zakonu jezuitów, w drugim przęśle Ofiarowanie Matce Bożej Królowej Madziarów korony Węgier przez św. Stefana oraz herbu państwa przez św. Emeryka. W prezbiterium przedstawiona została Trójca Święta w otoczeniu aniołów. Na ścianie prezbiterium powyżej ołtarza umieszczona jest scena Gloryfikacja św. Jana Nepomucena. Poniżej fresku ustawiony jest późnobarokowy ołtarz główny z mensą ołtarzową na której znajduje się tabernakulum a nad nim umieszczony jest obraz Matki Bożej. Ołtarz wieńczy promienista gloria a po bokach ujmują go złocone postacie klęczących aniołów. Z przylegającej do prezbiterium kaplicy Loretańskiej jest zejście do krypty. Przy ścianach nawy ustawione są cztery ołtarze boczne z obrazami św. Franciszka Ksawerego, Anioła Stróża, św. Ignacego z Loyoli i Chrystusa Ukrzyżowanego. Na lewej ścianie nawy znajduje się rokokowa ambona o bardzo bogatej dekoracji rzeźbiarskiej i snycerskiej, wykonana przez Karoly Bebo, rzeźbiarza z Obudy. Pozostałe wyposażenie: ławy i konfesjonały powstały w jezuickim warsztacie stolarskim w Székesfehérvár pod kierunkiem Bernata Baumgartnera. Po obu stronach wejścia pod chórem muzycznym znajdują się małe kaplice. W lewej kaplicy znajduje się obraz św. Alojzego Gonzagi zaś w prawej obraz św. Emeryka a pod nim szkielet św.Kandyda. W zakrystii kościoła zachował się oryginalny późnobarokowy wystrój na który składają się cenne dębowe meble z 2. połowy XVIII w.

LITERATURA

Mehling M., Knaurs Kulturführer in farbe Ungarn, München 1996
Rusin W., Węgry. Praktyczny przewodnik, Bielsko-Biała 2014
Szwajdo J., Węgry. Przewodnik krajoznawczy, wyd. BOSZ, 2014
Strona internetowa: https://www.muemlekem.hu/muemlek/show/3829

Székesfehérvár, kościół NMP i św. Jana Nepomucena, cystersów

• Poprzedni artykuł