wielkopolskie

Trzemeszno, kościół NMP i św. Michała Archanioła, dawny kanoników regularnych

Lokalizacja: Trzemeszno, plac Kościeszy-Kosmowskiego, powiat Gniezno  (52.559683, 17.817276)
Budowa: 1. połowa XII w., 1760 - 1791
Styl: romanizm, późny barok

HISTORIA. Pierwsze wzmianki o nadaniu uposażenia na rzecz klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie pochodzą z 1146 i 1147 r. Na pierwszą połowę XII w. jako czas powstania kościoła i klasztoru wskazują też ostatnie badania archeologiczno-architektoniczne przeprowadzone w latach 80 i 90-tych XX w. Pierwotny kościół był trójnawową bazyliką z wyodrębnionym prezbiterium, zakończonym apsydą i ujętym po bokach kaplicami. Następnie został rozbudowany o transept i masywną wieże zachodnią, mieszczącą emporę. Po pożarze w 1405 r. kościół został przebudowany w stylu gotyckim. Wreszcie w wyniku przebudowy w latach 1760-91 z inicjatywy opata Michała Kosmowskiego, świątynia uzyskała swą późnobarokową formę. Kościół ucierpiał też poważnie w czasie II wojny światowej.

ARCHITEKTURA. Złożony jest z trójnawowego korpusu nawowego, przechodzącego w założenie centralne, otoczone kaplicami oraz prezbiterium z przybudówkami po bokach. Od wschodu poprzedzony okazałą fasadą, wypukłą w części środkowej, ujętą dwiema wieżami. Część środkowa nakryta wielką kopułą, w formie oktagonu z obejściem i kaplicami. Z elementów romańskich zachowały się dwie kolumny w przęśle zachodnim nawy głównej.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA uległo całkowitemu wypaleniu w 1945 r. a następnie do 1960 r. zostało zrekonstruowane. Odtworzono polichromię ze scenami ze Starego i Nowego Testamentu oraz Męczeństwem św. Wojciecha, której autorem był Franciszek Smuglewicz w 1791 r. Pod kopułą ustawiona była konfesja św. Wojciecha, z któej zachowała się leżąca rzeźba świętego, obecnie umieszczona w ołtarzu z 1969 r.  W ołtarzu głownym umieszczona jest kopia obrazu Wniebowzięcia NMP, namalowanego przez Franciszka Smuglewicza.

Tekst umieszczony 28.02.2011

LITERATURA

Sztuka polska romańska i przedromańska do schyłku XIII w., pod. red. M. Walickiego, Warszawa br.
Świechowski Z., Katalog architektury romańskiej w Polsce, Warszawa 2009

Trzemeszno, kościół NMP i św. Michała Archanioła

• Poprzedni artykuł