wielkopolskie

Leszno, kościół św. Mikołaja

Lokalizacja:  Leszno, Kościelna 18 (51.842395, 16.5741227)
Budowa: 1685 - 1719
Architekt: Jan Catenazzi, Pompeo Ferrari
Styl:  późny barok i neobarok

HISTORIA. Pierwsze wzmianki o kościele p.w. św. Mikołaja i Matki Bożej pochodzą z XIV w. Około 1450 r. istniał już niewielki gotycki kościół, który po przejściu właścicieli Leszna na protestantyzm został przekazany w 1555 r. Braciom Czeskim. Pod koniec XVI w. kościół został rozbudowany w stylu renesansowym o nawy boczne i wieże. W 1640 r. właściciel Leszna Bogusław Leszczyński, podskarbi koronny przeszedł na katolicyzm i doprowadził do odzyskanie kościoła przez katolików w 1652 r. W czasie wojny ze Szwecją w 1656 r. kościół został zniszczony przez pożar. Jego odbudowa ciągnęła się bardzo wolno i w końcu zdecydowano o wzniesieniu nowej świątyni. Prace budowlane rozpoczęto po 1685 r. z fundacji Bogusława Leszczyńskiego, biskupa łuckiego a udział w projekcie kościoła mieli architekci Jan Catenazzi i Pompeo Ferrari. W 1707 r. kościół został ponownie zniszczony w czasie pożaru, spaliły się wtedy dachy i obie wieże. Ostatecznie budowę kościoła ukończono w 1719 r. przy wsparciu Rafała Leszczyńskiego, wojewody poznańskiego i Stanisława Leszczyńskiego, króla polskiego. Przez kolejne lata prowadzono jeszcze prace przy wykończaniu wnętrza. W latach 1905-1907 kościół został rozbudowany według projektu architekta Arnolda Güldenpfenniga z Paderborn. Dobudowano wtedy prezbiterium i transept wraz z przylegającymi kaplicą i zakrystią.

ARCHITEKTURA. Późnobarokowy kościół rozbudowany w stylu neobaroku. Złożony jest z trójnawowego, trójprzęsłowego korpusu halowego, transeptu i dwuprzęsłowego prezbiterium zamkniętego ścianą prostą i ujętego po bokach zakrystią i kaplicą. Kościół poprzedza trójdzielna fasada z dwukondygnacjową częścią środkową zwieńczoną niewielkim szczytem z półkolistym naczółkiem i wysuniętymi do przodu trójkondygnacjowymi wieżami nakrytymi ostrosłupowymi hełmami. Fasada podzielona jest pilastrami i wydatnymi gzymsami, na osi w przyziemiu znajduje się prostokątny portal nakryty przerwanym naczółkiem. W pierwszej i drugiej kondygnacji rozmieszczone są półkoliste wnęki, w wieżach nakryte półkolistymi naczółkami. Ściany boczne kościoła o podziałach ramowych przebite są oknami zamkniętymi łukami odcinkowymi. Wschodni szczyt nawy zwieńczony jest trójkątnym naczółkiem ujętym po bokach parami pilastrów i ze spływami w bocznych polach. Neobarokowy szczyt prezbiterium wieńczy naczółek o łuku odcinkowym wsparty na pilastrach i ujęty spływami wolutowymi. Poniżej umieszczone jest duże okno termowe. Kościół nakrywają dachy dwuspadowe. Wewnątrz ściany kościoła rozczłonkowane są zdwojonymi pilastrami, w narożnikach transeptu zwielokrotnionymi o bogato dekorowanych kapitelach podtrzymujących wydatne gzymsy. Nad skrzyżowaniem na wznosi się kopuła na pendentywach. Wnętrza nakrywają sklepienia kolebkowe na gurtach.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Kościół posiada przeważnie późnobarokowy wystrój wnętrza i ozdobiony jest bogatą dekoracją stiukową. Późnobarokowy ołtarz główny z 1744 r. z obrazem Trójca Święta adorowana przez Matkę Bożą, przypisywany włoskiemu malarzowi działającemu w Polsce Micheleangelo Palloniemu. Kościół posiada ponadto dziesięć ołtarzy bocznych z końca XVII w. i 1. połowy XVIII w. Także późnobarokowa ambona wykonana w połowie XVIII w. w jednym ze śląskich warsztatów posiada bogatą dekorację rzeźbiarską i snycerską. We wnękach po obu stronach nawy głownej umieszczone są pomniki nagrobne fundatorów kościoła z rodu Leszczyńskich: Bogusława, biskupa łuckiego (zm. 1691) oraz Rafała, wojewody poznańskiego (zm. 1703). Pomniki mają formę półkolistych wnęk z tablicami epitafijnym, ujętych rzeźbami i zwieńczonych stiukowymi kartuszami herbowymi. Zaprojektował je prawdopodobnie Pompeo Ferrari. Prospekt organowy ozdobiony jest herbem Wieniawa rodu Leszczyńskich.

LITERATURA

Strona internetowa: http://www.kolegiata.leszno.pl/?op=str,1,0,0
Strona internetowa: https://regionwielkopolska.pl/katalog-obiektow/kosciol-pw-sw-mikolaja-w-lesznie/

Leszno, kościół św. Mikołaja

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł