Bolonia, bazylika San Domenico

Szczegóły: | Odsłony: 1969

Bolonia, bazylika San Domenico
Bolonia, basilica di San Domenico

Lokalizacja:Bolonia, Piazza San Domenico 13 (44.489521, 11.344552)
Budowa:przed 1240 r. - do XVIII w.
Styl: romanizm, gotyk, renesans, barok

Bazylika San Domenico to jeden z najważniejszych kościołów w Bolonii. Z kościołem związana jest osoba św. Dominika Guzmana, założyciela zakonu dominikanów, który został tutaj pochowany.

HISTORIA. Pierwotny kościół na tym miejscu nosił wezwanie San Nicolo della Vigne. W przylegających do kościoła budynkach klasztornych odbyły się dwie pierwsze kapituły generalne zakonu dominikanów, którym przewodniczył osobiście św. Dominik Guzman. Kiedy św. Dominik zmarł w 1221 r. został tutaj pochowany. W 1228 r. rozebrano istniejący kościół a na jego miejscu do 1240 r. wzniesiono romańską świątynię, która stała się wzorem dla wielu dominikańskich kościołów w Europie. Konsekracji kościoła dokonał w 1251 r. papież Innocenty IV. Równocześnie w latach 1219-1243 trwała dalsza rozbudowa klasztoru. W 1333 r. szczątki Dominika Guzmana złożono w kaplicy przy prawej nawie, w tym samym miejscu gdzie obecnie znajduje się Capella di San Domenico. W 1313 r. wzniesiona została dzwonnica. W okresie od XIV do XVIII w. wzniesiono liczne kaplice boczne, z których część następnie przebudowano. W XVII w. przekształcono apsydę prezbiterium oraz wzniesiono barokową kaplicę św. Dominika według projektu bolońskiego architekta Floriano Ambrosini. W latach 1727-1733 gruntowną przebudowę kościoła przeprowadził Carlo Francesco Dotti, który późnobarokowy wygląd nadał m.in. fasadzie i wnętrzu. W latach 1909-1910 przeprowadzono restaurację fasady przywracając jej prawdopodobny pierwotny wygląd.

ARCHITEKTURA kościoła łączy w sobie wszystkie style od romanizmu do późnego baroku. Kościół złożony jest z wydłużonego, trójnawowego korpusu bazylikowego, transeptu i prezbiterium zakończonego półkolistą apsydą, która stanowiła dawniej chór zakonny. Do naw bocznych, prezbiterium i ramion transeptu przylegają liczne kaplice. Największe z nich to dostawiona od południa barokowa kaplica św. Dominika, przeciwległa gotycka kaplica Różańcowa oraz także przylegająca od północy Capella delle Confesioni. Kaplica św. Dominika złożona jest kwadratowej nawy i zamkniętej półkoliście apsydy. Nad nawą wznosi się kopuła z latarnią na wysokim ośmiobocznym tamburze Do południowego ramienia transeptu dostawiona jest wysoka dzwonnica, nakryta stożkowym hełmem. Fasada kościoła jest neoromańska, trójdzielna i zwieńczona trójkątnym szczytem. Na osi umieszczona jest wielka rozeta z maswerkiem, poniżej półkolisty portal z mozaiką przedstawiającą św. Dominika w tympanonie. W bocznych polach znajdują się dwa wąskie okna zamknięte półkoliście. Do fasady od północy przylega renesansowa kaplica, podzielona wydatnym gzymsem na dwie kondygnacje. W dolnej części kaplica rozczłonkowana jest półkolistą ślepą arkadą a w górnej umieszczone są trzy duże półkoliste okna ujęta wnękami konchowymi. Prezbiterium, ramiona transeptu i nawę główną nakrywają spłaszczone dachy dwuspadowe. Po środku nawy głównej, na wysokości kaplicy św. Dominika wznosi się kopuła na niskim tamburze. Wewnątrz ściany nawy głównej, transeptu i prezbiterium rozczłonkowane są pilastrami i kolumnami dźwigającymi odcinki belkowania. Wnętrza nakryte są sklepieniami kolebkowymi z lunetami na gurtach.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Późnobarokowa dekoracja rzeźbiarska i malarska ścian powstała w 1. połowie XVIII w. Na ścianach nawy umieszczone jest dziesięć malowanych scen ujętych stiukowymi ramami przedstawiającymi ważne wydarzenia z historii tej świątyni. Nad wejściem na przełamującym się belkowaniu wspartym na czterech kolumnach ustawione są cztery personifikacja Cnót Kardynalnych, które wykonał w 1728 r. Giuseppe Mazza. Najważniejszym miejscem w kościele jest przylegająca do prawej nawy kaplica św. Dominika, w której znajduje się Arca di San Domenico, kryjąca doczesne szczątki założyciela zakonu dominikanów. Składa się ona z marmurowego sarkofagu wykonanego w latach 1265-67 przez Nicolo Pisano i jego współpracowników, wśród których był Arnolfo di Cambio. Ściany sarkofagu ozdobione są płaskorzeźbionymi scenami z życia świętego Dominika. W jego wnętrzu umieszczona jest cyprysowa trumna z ciałem świętego. Na sarkofagu ustawionych jest osiem posągów świętych opiekunów Bolonii, dwa z nich św. Petroniusza i św. Prokulusa wykonał w 1494 r. Michał Anioł Buonarotti, który jest też autorem rzeźby jednego z aniołów. W zwieńczeniu arki znajdują kolejne posągi: czterech ewangelistów, Umęczonego Chrystusa i Boga Ojca na szczycie. Za arką ustawiony jest też gotycki relikwiarz na głowę św. Dominika, wykonany w 1383 r. Kopułę kaplicy zdobi fresk przedstawiający sceną Chwały Świętego Dominika, który namalował w latach 1613-1615 Guido Reni. Do prawej nawy przylega także kaplica św. Jacka Odrowążą z obrazem Cud św. Jacka w ołtarzu. Na prawo od prezbiterium znajduje się niewielka Capella Lippi, w której znajduje się się cenny obraz Filippino Lippi z 1501 r. przedstawiający Mistyczne Zaślubiny św. Katarzyny. W apsydzie prezbiterium umieszczony jest późnobarokowy ołtarz główny w formie tryptyku malowanego przez Bartolomeo Cesi w 1625 r. ze sceną Adoracji Trzech Króli w polu głównym. Wzdłuż ścian ustawione są drewniane stalle o bogatej dekoracji snycerskiej wykonane przez Damiano da Bergamo w latach 1541-49. Zaplecki stalli zdobią inkrustowane sceny Starego i Nowego Testamentu. W lewym ramieniu transeptu ustawiony jest gotycki pomnik nagrobny Taddeo Pepoli z 1337 r., na ścianach zaś odsłonięto fragmenty XIV-wiecznych fresków przedstawiających Świętych Krzysztofa oraz Tomasza i Antoniego. Do lewego ramienia transeptu przylega kaplicy św. Michała Archanioła. Znajduje się tu obraz Ukrzyżowania, cenny zabytek XIII-wiecznego malarstwa włoskiego, który namalował około 1250 r. Giunta Pisano. W ołtarzu kaplicy Świętej Krwi umieszczony jest interesujący obraz św. Michała Archanioła, namalowany przez Giacomo Francia. Najważniejszą kaplicą przylegającą do lewej nawy jest Capella del Rosario. W kaplicy tej znajduje się wczesnobarokowy ołtarz główny zaprojektowany przez bolońskiego architekta Floriano Ambrosini w 1589 r. W polu głównym ołtarza umieszczona jest rzeźba Matki Bożej Różańcowej, którą otacza 15 niewielkich obrazów przedstawiających Tajemnice Różańcowe, powstałych do 1601 r. Cztery z nich namalował Lodovico Caracci, pięć Bartolomeo Cesi a pozostałe wykonali Guido Reni, Domenichino, Denis Calvaert i Lavinia Fontana. Na organach w tej kaplicy grał młody Mozart, który w 1769 r. uczył się w Bolonii u ojca Giovanniego Battisty Martiniego. W kaplicy tej pochowany został wybitny włoski malarz Guido Reni (zm. 1642).

Na placu San Domenico ustawione są dwie kolumny: kolumna z figurą Matki Bożej Różańcowej z 1632 r., będącej wotum za ustąpienie epidemii dżumy i kolumna św. Dominika. Znajdują się tam także dwa pomniki nagrobne z tumbami grobowymi na wysokich postumentach: Egidio Foscherari (zm. 1289) i Rolandino de Passageri (zm. 1305)

LITERATURA

Knaurs Kulturführer in Farbe. Italien, opr. zb. Augsburg 2000
Strona internetowa: http://www.kriterion.it/sdomenico.htm
Strona internetowa: http://churchesofvenice.com/bolognasandom.htm

Bolonia, bazylika San Domenico