Udine, katedra Santa Maria Annunziata

Szczegóły: | Odsłony: 619

Udine, katedra Santa Maria Annunziata
Udine, cattedrale di Santa Maria Annunziata
Udine, katedra Zwiastowania NMP

Lokalizacja: Udine, Piazza del Duomo 1 (46.062522, 13.237265)
Budowa: 1236 – 1257, po 1368, do 1735
Architekt: Pierpaolo dalle Masegne, Domenico Rossi
Styl: gotyk, późny barok

HISTORIA. Katedra w Udine została zbudowana w latach 1236 – 1257 pod wezwaniem św. Odoryka. W 1335 r. zmieniono wezwanie na Santa Maria Maggiore (Matki Bożej Większej). W 1348 r. katedra została poważnie uszkodzona w czasie trzęsienia ziemi. Odbudowę kościoła prowadził od 1368 r. budowniczy wenecki Pierpaolo dalle Masegne. W czasie prac budowlanych wzmocniono ściany kościoła, przebudowano dach i przekształcono fasadę. W 1. połowie XVIII w. kościół został gruntownie przebudowany przez architekta Domenico Rossi, który nadał wnętrzu późnobarokowy wygląd. W 1735 r. po ukończeniu prac katedra została konsekrowana i zmieniono jej wezwania na Santa Maria Annunziata.

ARCHITEKTURA. Gotycko-barokowy kościół złożony z trójprzęsłowego, trójnawowego pseudobazylikowego korpusu, transeptu i krótkiego jednoprzęsłowego prezbiterium zamkniętego ścianą prostą. Po obu stronach korpusu do naw bocznych dostawione są liczne kaplice. Do północno-wschodniego narożnika kościoła dobudowana jest dzwonnica. Pięciodzielna fasada kościoła odpowiada podziałowi wnętrza na trzy nawy i boczne kaplice. W przyziemiu środkowej części fasady znajduje się gotycki ostrołukowy portal z rzeźbiarską dekoracją w tympanonie, przedstawiającą sceną Odkupienia. Portal wieńczy wimperga nakryta baldachimem i ujęta pinaklami. W bocznych polach znajdują się mniejsze portale ostrołukowe a nad nimi wydłużone, dwudzielne okna ostrołukowe z maswerkami. Nad oknami niewielkie rozety połączone ze sobą szerokim fryzem ostrołukowych arkad. W górnej części fasady umieszczona jest duża rozeta a całość wieńczy trójkątny szczyt z fryzem arkadkowym. Dolne kondygnacje bocznych elewacji są ceglane i przebite ostrołukowymi oknami, wyższe pola elewacji są otynkowane i przebite oknami o łukach odcinkowych. Od północy do prezbiterium powadzi portal Koronacji NMP, który pochodzi z końca XIV w. W jego tympanonie przedstawiona jest rzeźbiona scena Koronacji Maryi. Nawą główną, transept i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe, nad nawami bocznymi i rzędami kaplic dachy jednospadowe. Wewnątrz nawa główna nakryta jest stropem płaskim wspartym na potężnych ośmiobocznych filarach. Nawa boczna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami. Ściany naw bocznych rozczłonkowane są pilastrami dźwigającymi sklepienia krzyżowe. Pomiędzy pilastrami ostrołukowe arkady otwarte są na kaplice boczne.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Katedra posiada bogaty wystrój wnętrza pochodzący głównie z okresu późnego baroku. Przed wejściem do prezbiterium ustawiony jest późnobarokowy ołtarz główny, wykonany przez weneckiego rzeźbiarza Giuseppe Torretto. Głównym elementem ołtarza są dużych rozmiarów rzeźby Matki Bożej i Archanioła Gabriela, ukazanych w scenie Zwiastowania. Natomiast pod mensą znajduje się leżąca postać, śmiertelnie rannego patriarchy Akwilei błogosławionego Bertrando. Za ołtarzem po obu stronach prezbiterium ustawione są drewniane stalle. Między nimi znajduje się schody do krypty, w której spoczywają biskupi Udine. Ramiona transeptu pełnią rolę mauzoleów rodu Manin. Są w nich ustawione pomniki sławiące potęgę rodu i całej Republiki Weneckiej, której ród ten służył. Barokowe ołtarze w ramionach transeptu zaprojektował Giuseppe Pozzo i są one poświęcone Imionom Jezusa i Marii. W nawie głównej znajduje się późnobarokowa ambona z 1737 r. wykonana przez Giuseppe Torretto. Po bokach nawy, naprzeciw siebie, ustawione są dwa instrumenty organowe z XVI w., przebudowane w połowie XVIII w. Z kolei nad wejściem głównym, na kontrfasadzie, umieszczony jest konny pomnik nagrobny Daniele Antonini (zm. 1616). Nawę główną okalają liczne kaplice. Idąc od wejścia w pierwszej kaplicy prawej nawy pod wezwaniem Najświętszej Trójcy umieszczony jest obraz Święta Trójca z 1738 r., którego autorem jest wybitny wenecki malarz Giambattista Tiepolo. W następnej kaplicy znajduje się obraz świętych Hermagora i Fortunata z 1736 r., także dzieło Giambattista Tiepolo. W kolejnej kaplicy świętych Jana Chrzciciela i Eustachego, umieszczony jest XVIII-wieczny obraz patronów namalowany przez Francesco Salvatore Fontebasso. Freski na ścianach następnej kaplicy Najświętszego Sakramentu wykonał Giambattista Tiepolo w 1726 r. W lewej nawie pierwsza od strony prezbiterium jest kaplica relikwii z ciałem błogosławionej Eleny Valentinis (zm. 1458), umieszczonym w przeszklonym sarkofagu pod mensą ołtarza. W następnej kaplicy Matki Bożej Opatrzności w ołtarzu znajduje się XV-wieczna kopia obrazu Matki Bożej Opatrzności z kościoła Santa Maria Maggiore w Rzymie. W ołtarzu kolejnej kaplicy zobaczyć można obraz Święty Józef z Dzieciątkiem Jezus, namalowany przez Pellegrino da San Daniele w końcu XVI w. lub w 1. połowie XVII w. W mensie ołtarza w przeszklonej trumnie złożone jest ciało błogosławionego Bertrando di San Genesio (zm. 1350), patriarchy Akwilei. Pierwsza kaplica przy wejściu poświęcona jest św. Markowi, patronowi Republiki Weneckiej. W ołtarzu kaplicy umieszczony jest obraz Święty Marek w otoczeniu innych świętych, który namalował w 1501 r. Giovanni Martini.