Włochy

Turyn, katedra San Giovanni Battista
Torino, cattedrale di San Giovanni Battista
Turyn, katedra św. Jana Chrzciciela

Lokalizacja: Turyn, Piazza San Giovanni (45.073303, 7.685602)
Budowa: 1498 - 1505
Architekt: Amadeo da Settignano
Styl:  renesans

HISTORIA. Początki obecnej świątyni katedralnej w Turynie sięgają końca XV w. Inicjatorem budowy nowej renesansowej katedry był kardynał Domenico Delle Rovere. Aby zrobić miejsce pod budowę obecnej świątyni rozebrano trzy sąsiadujące ze sobą wczesnochrześcijańskie bazyliki San Salvatore, Santa Maria i San Giovanni Battista. Prace budowlane rozpoczęto w 1498 r. i ukończono już w 1505 r. kiedy to nowa katedra została konsekrowana. Autorstwo projektu świątyni przypisuje się Amadeo da Settignano zwanego też Meo del Caprino. Od 1578 r. w katedrze przechowywany jest Całun Turyński. W 1649 r. rozpoczęto budowę oddzielnej kaplicy na pomieszczenie tej cennej relikwii, Capella della Sindone według projektu Bernardo Quadri. Od 1667 r. prace przy kaplicy kontynuował Guarino Guarini, który zaprojektował jej kopułę. Budowa kopuły została ukończona w 1694 r. już po śmierci architekta. W 1997 r. katedra została poważnie zniszczona w czasie pożaru, szczególnie ucierpiała Capella della Sindone.

ARCHITEKTURA. Renesansowa świątynia zbudowana planie krzyża łacińskiego, złożona jest z trójnawowego bazylikowego korpusu, transeptu i prezbiterium, do którego dobudowana jest kaplica Sacra Sindone. Fasada katedry jest dwukondygnacjowa i rozczłonkowana parami pilastrów oraz pokryta okładziną z białego marmuru. W dolnej trójdzielnej kondygnacji znajdują się trzy portale wejściowe, z których największy środkowy ozdobiony jest w półkolistym tympanonie herbem kardynała Domenico Delle Rovere. Mniejsze portale boczne także nakryte są półkolistymi tympanonami i zwieńczone trójkątnymi naczółkami. Górna kondygnacja przebita jest dwoma zamkniętymi półkoliście oknami i ujęta spływami. Całość wieńczy trójkątny szczyt.
Elewacje boczne katedry podzielone są pilastrami i przebite prostokątnymi oknami zamkniętymi półkoliście. Nawę główną nakrywa dach dwuspadowy, nad nawami bocznymi dachy jednospadowe a nad ramionami transeptu dachy trójspadowe. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła z latarnią, posadowiona na ośmiobocznym tamburze, przeprutym dwudzielnymi półkolistymi oknami.
Wewnątrz ściany nawy głównej rozczłonkowane są półkolistymi pilastrami, podtrzymującymi sklepienie kolebkowe. Nawy boczne także nakryte są sklepieniami kolebkowymi i są otwarte do nawy głównej półkolistymi arkadami.

Capella della Sindone. Kaplica zbudowana na planie koła nakryta kopułą na pendentywach, które w zaskakujący sposób przeprute są oknami. Powyżej wznosi się tambur przebity sześcioma dużymi oknami zamkniętymi półkoliście. Nad tamburem umieszczona jest kopuła złożona z 36 łuków odcinkowych z oknami oświetlającymi wnętrze kopuły.

WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE. W prawej nawie katedry znajduje się najwięcej cennych ołtarzy i obrazów. W drugiej kaplicy po prawej stronie umieszczony jest poliptyk świętych Kryspina i Kryspiniana z obrazem Matki Bożej karmiącej piersią Dzieciątko Jezus, namalowany na przełomie XV i XIV w. przez Giovanni Martino Spanzotti. W następnej kaplicy znajduje się obraz Matki Bożej w otoczeniu świętych: Jana Chrzciciela, Michała Archanioła, Filipa Neri i Franciszka Salezego z 1655 r. malowany przez Bartolomeo Caravoglia. W czwartej kaplicy  umieszczono obraz św. Barbary ze św. Hieronimem z 1656 r., także dzieło Bartolomeo Carovoglia. W kolejnej czwartej kaplicy znajduje się obraz św. Hipolita i św. Kasjana, również dzieło Caravoglia. W kolejnej kaplicy umieszczony jest obraz Boże Narodzenie malowany w 1795 r. przez Giovanni Comandu. W prawym ramieniu znajduje się kaplica Ukrzyżowania z drewnianym barokowym krucyfiksem w ołtarzu, wykonanym przez Francesco Borello. Po obu stronach ołtarza ustawiono dwie rzeźby świętych Krystyny i Teresy, wykonane w 1715 r. w Rzymie przez francuskiego rzeźbiarza Pierre Legros. Nad kaplicą umieszczone są duże organy wykonane w 1874 r. przez Giacomo Vegezzi-Bossi. W prezbiterium znajduje się mensa ołtarzowa i ambona, wykonane w 2004 r. z brązu przez Mario Rudelli. W lewym ramieniu transeptu tymczasowo urządzono kaplicę na przechowanie Świętego Całunu. Zaraz przy wejściu na kontrfasadzie znajduje się pomnik nagrobny Giovanny d’Orlier de la Balme z 1493 r. z klęczącą postacią zmarłej.

DZWONNICA zbudowana została w latach 1468-1470. Następnie w 1720 r. Filippo Juvarra podwyższył ją o 12 m do wysokości 60 m. Wolnostojąca, zbudowana na planie kwadratu, w przedostatniej kondygnacji przepruta dużymi półkolistymi arkadami.

LITERATURA

Knaurs Kulturführer in Farbe. Italien, opr. zb. Augsburg 2000
Sztuka baroku, pod. red. R. Tomana, wyd. Konemann 2000
Strona internetowa: http://www.duomoditorino.com

Turyn, katedra San Giovanni Battista

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł