zachodniopomorskie
Darłowo, kościół św. Gertrudy
Marek SztorcDarłowo, kościół św. Gertrudy
Lokalizacja: Darłowo, powiat Sławno, ul. Ojca Damiana Tynieckiego (54.424659, 16.415491)
Budowa: przed 1497 r.
Styl: gotyk
HISTORIA. Do najciekawszych zabytków architektury sakralnej Pomorza Środkowego należy bez wątpienia gotycki kościół św. Gertrudy w Darłowie. Ta niewielka świątynia zbudowana została w 2. połowie XIV w. jako kaplica poza murami miejskimi. Najstarsza wzmianka o niej pochodzi z 1497 r. kiedy to Darłowo nawiedził ogromny niszczący sztorm i pod samą kaplicę fale wyrzuciły statek. Pierwowzoru budowli upatruje się w kaplicy Grobu Świętego w Jerozolimie. Wysuwa się też hipotezy o wpływach architektury rozpowszechnionych w Austrii i południowych Niemczech karnerów lub budownictwa angielskich zakonów rycerskich lecz najbliższe prawdy są chyba związki z architekturą Skandynawii.
ARCHITEKTURA. Kaplica zbudowana została na rzucie dwunastoboku o bokach na przemian dłuższych i krótszych. Złożona jest z sześciobocznej części centralnej i obejścia. Na zewnątrz kaplica opięta jest uskokowymi przyporami, między którymi mieszczą się powiększone w 1912 r. otwory okienne i trzy ostrołukowe portale gotyckie, z których najciekawszy jest północno-wschodni, z bogato profilowanymi łukami archiwolty, wspartymi na ceramicznych kapitelach. Środkowa część nakryta jest wysokim dachem ostrosłupowym, założonym po pożarze w 1624 r., zaś obejście nakrywa dach pulpitowy. Wewnątrz środkowa wyższa część otwarta jest do niższego obejścia ostrołukowymi arkadami, wspartymi na ośmiobocznych filarach. Centralną część nakrywają sklepienia gwiaździste sześcioramienne, zaś przęsła obejścia nakryte są sklepienia sześcio- i ośmiopolowe.
WYSTRÓJ WNĘTRZA. Wewnątrz świątyni znajdują się drewniane empory ozdobione rzeźbionymi i malowanymi parapetami z 3. ćwierci XVII w. i 1764 r. Interesujące są też ławy z 1593 r. i z połowy XVII w., pokryte m.in. malowanymi wizerunkami Lutra i Melanchtona oraz świętych Piotra i Pawła. Na wprost ołtarza znajduje się neobarokowy prospekt organowy z 1912 r. a na nim organy z 1860 r. Kaplica od 1990 r. została podniesiona do rangi kościoła, przy którym erygowano nową parafię.
Darłowo, kościół św. Gertrudy
LITERATURA
Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Łoziński J., Pomniki sztuki w Polsce, t. 2, Pomorze, wyd. Arkady
Strona internetowa: http://swgertruda2.darlowo.pl/
