Praga, kościół Panny Marii przed Tynem

Szczegóły: | Odsłony: 3341

Praga, kościół Panny Marii przed Tynem
Praha, kostel Matky Boží před Týnem

Lokalizacja: Praga-Stare Miasto, Staroměstské náměstí 1, (50.087736, 14.422792)
Budowa: 1360 - początek XVI w.
Styl: gotyk

HISTORIA. Pierwsza wzmianka o kościele Panny Marii przed Tynem pochodzi z 1135 r., w XIII w. występuje już jako kościół parafialny. Budowę obecnego kościoła rozpoczęto około 1360 r., w pierwszym etapie do 1380 r. wzniesiono prezbiterium i nawy boczne. W tych fragmentach widoczne są wpływy warsztatu Parlerów i architektury śląskiej. Dalsze prace kontynuował juz sam Peter Parler ze swoim warsztatem. Do początku XV w. nakryto sklepieniem nawę główną. Jednak wojny husyckie wstrzymały prace budowlane. W tym czasie kościół stal się główną świątynią Husytów, których bardziej umiarkowany odłam, utrakwiści odbyli tu swój konsystorz. Kazania głosił tu m.in. austriacki reformator Konrad Waldhauser. Budowę kościoła wznowiono dopiero około połowy XV w, w 1463 r. ukończono zachodni szczyt a do 1466 r. wzniesiono wieżę północną. Wieżę południową zbudował w latach 1506-1511 warsztat Mateja Rejseka. Podczas odbudowy po pożarze z 1689 r. nawa główna została nakryta sklepieniem barokowym a prezbiterium pozbawiono ostrołukowych okien. W latach 1876-95 przeprowadzono restaurację kościoła w duchu neogotyku.

ARCHITEKTURA. Ten okazały gotycki kościół składa się z trójnawowego, bazylikowego korpusu oraz zamkniętego trójbocznie prezbiterium, nawy boczne również zamknięte są trójbocznie. Nawa główna i prezbiterium nakryte są sklepieniem kolebkowym, nawy boczne nakryte sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Fasada zachodnia ujęta jest w dwie masywne, czworoboczne wieże, nakryte ostrosłupowymi hełmami o wysokości 80 m. każda. Szczyt między wieżami ozdobiony jest wczesnobarokową, pozłacaną rzeźbą Matki Bożej. Wybitnym dziełem jest gotycki portal północny z około 1390 r., wykonany przez warsztat Parlerów, z tympanonem ozdobionym płaskorzeźbionymi scenami Męki Chrystusa (obecnie kopie), przypisywanymi Mistrzowi St. Cyrillus-Bűste.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Kościół posiada bardzo bogate wyposażenie. W ołtarzu głównym umieszczone są dwa obrazy wybitnego malarza czeskiego baroku Karela Skrety w podziękowaniu za uwolnienie miasta od Szwedów, w polu głównym Wniebowzięcie Panny Marii (1649) a w zwieńczeniu Trójca Święta. Inne obrazy Skrety: św. Barbara i Zwiastowanie NMP, możemy oglądać w ołtarzach bocznych ozdobionych dodatkowo rzeźbami wykonanymi przez Jana Jiři Mendla. Ponadto w pozostałych ołtarzach umieszczone są obrazy takich malarzy jak: Jan Jiři Heinsch, Anton Stevens von Steinfels, Michael Halbas i František Xaver Balko. W nawie bocznej znajduje się ołtarz św. Jana Chrzciciela z XVII w., z umieszczonymi w nim płaskorzeźbami lat 1504-1525, ze szkoły naddunajskiej: Chrzest Chrystusa w Jordanie w polu środkowym, Boże Narodzenie w predelli i Pokuszenie w zwieńczeniu, w skrzydłach bocznych: Zwiastowanie NMP i Pokłon Trzech Króli po lewej oraz Nawiedzenie św. Elżbiety i Ścięcie św. Jana Chrzciciela. Ponadto w kościele można zobaczyć gotycką ambonę z XV w., z baldachimem z 1847 r., cynową chrzcielnicę gotycką z 1414 r., wykonaną przez Mistrza Wacława w formie odwróconego dzwonu, ustawioną na lwich łapach z pokrywą zwieńczoną posążkiem św. Jana Chrzciciela z 1846 r., gotyckie Stacje Męki Pańskiej oraz rzeźbioną gotycka grupę Ukrzyżowania z około 1410 r., umieszczoną pierwotnie w na belce tęczowej, obecnie w transepcie, wykonaną przez Mistrza Ukrzyżowania Tynskiego, jemu też przypisuje się rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Warte uwagi są też dwa zespoły stalli gotyckich w nawach bocznych, w nawie południowej stalle z lat 70-tych XIV w., wiązane z warsztatem Parlerów, ozdobione popiersiami umieszczonymi na konsolach określanymi jako portrety Jana Luksemburskiego i Eliszki z rodu Przymyślidów, w nawie północnej stalle z końca XIV w., przypisywane mistrzowi St. Cyrillus-Bűste, z popiersiami Wacława IV i Johanny z Bawarii. Na chórze ustawione są piękne barokowe organy z 1673 r. Do ciekawych zabytków sztuki sepulkralnej należą pomniki nagrobne: biskupa Augustyna Luciano de Mirandoli, nakryty kamiennym, późnogotyckim baldachimem, wykonanym przez Mateja Rejseka oraz duńskiego astronoma Tycho Brahe (zm.1601). W południowej wieży wisi dzwon Maria, odlany w 1553 r. w warsztacie ludwisarza Tomasa Jarosa, jest to drugi co do wielkości dzwon Pragi.

LITERATURA

Georgijewska E., Artystyczne stolice świata. Praga, Warszawa 1977
Pavel J., Sztuka Czechosłowacji, Warszawa 1986
Pernal M., Praga. Spacerownik historyczny, Warszawa 2013
Szymański R., Złota Praga. Historie nie do opowiedzenia, Polanica Zdrój 2013
Strona internetowa: http://www.tyn.cz/cz/ (dostęp 22.06.2017)

Praga, kościół Panny Marii przed Tynem