dolnośląskie

Lokalizacja: Legnica, pl. Mariacki 2 (51.209667, 16.165703)
Budowa: 1362-86, 1450-68
Styl: gotyk

HISTORIA. Pierwszy kościół na tym miejscu zbudowany został w 1192 r. Pierwotnie była to późnoromańska świątynia, jednonawowa z krótkim prezbiterium, zakończonym apsydą. Po lokacji miasta w jego miejsce wzniesiono kościół bazylikowy z wydłużonym prezbiterium. Obecny gotycki kościół budowany był etapami. Najpierw w latach 1362-86 wzniesiono halowy korpus nawowy z zakrystią od południa i dwiema wieżami od zachodu. W latach 1417-38 do kościoła dostawiono od południa kaplicę z fundacji bractwa sukienników. W latach 1450-68 zbudowano prezbiterium a korpus został przekształcony na bazylikowy. W 1484 r. powiększono zakrystię, zaś w 1487 r. południową wieżę nakryto hełmem. Już w 1524 r. kościół został przejęty przez protestantów i odtąd bez przerwy pozostaje w ich rękach. W 1822 r. kościół został uszkodzony w wyniku pożaru, m.in. zawaliła sie wtedy górna cześć wieży południowej, musiano też rozebrać sklepienia. Następnie w latach 1824-28 podwyższono nawy boczne, nadając kościołowi układ halowy, wprowadzono empory na żelaznych podporach a wnętrze nakryto sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Ujednolicono też wieże wprowadzając między nie trójkątny szczyt. W czasie renowacji przeprowadzonej w latach 1905-08 usunięto empory, dodano nowe portale i neogotyckie zwieńczenia wież.

ARCHITEKTURA. Kościół ewangelicki w Legnicy jest budowlą gotycką z elementami neogotyckimi. Składa się z jednoprzęsłowego kwadratowego prezbiterium i siedmioprzęsłowego, trójnawowego korpusu halowego poprzedzonego dwuwieżowym masywem od zachodu. Od południa do korpusu przylegają dwuprzęsłowa kaplica i zakrystia. Prezbiterium podwyższone jest w stosunku do korpusu o 14 stopni. Całkowita długość kościoła wynosi 50 m, szerokość 20 m, zaś wieże są wysokie a na 62 m. Na zewnątrz kościół opięty jest uskokowymi przyporami. Korpus nawowy i prezbiterium nakryte są wspólnym dachem dwuspadowym. Kaplica Sukienników i zakrystia nakryte są dachem jednospadowym. Prezbiterium posadowione jest na podmurowaniu ze sklepionym przejściem. Od zachodu przylegają dwie wieże czworoboczne, w górnej kondygnacji przechodzące w ośmioboki, nakryte ostrosłupowymi hełmami. Okna kościoła są ostrołukowe obustronnie rozglifione z maswerkami, w korpusie nawowym trójdzielne, w prezbiterium sześciodzielne, w kaplicy Sukienników czterodzielne. W górnej strefie naw bocznych znajduje się rząd okulusów. Wewnątrz prezbiterium nakryte jest sklepieniem gwiaździstym, korpus nawowy nakrywają sklepienia krzyżowo-żebrowe za wyjątkiem przęsła zachodniego, które nakrywają sklepienia gwiaździste. Sklepienia wsparte są na ośmiobocznych filarach. Zakrystia i kaplica Sukienników sklepione są sieciowo. Kaplica Sukienników otwarta jest do korpusu dwiema ostrołukowymi arkadami.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest przeważni neogotyckie z przełomu XIX i XX w.: ołtarz główny, ambona, ławki i 46-głosowe organy. Cennym zabytkiem jest też zespół witraży wykonany w latach 1902-08 przez wybitnych niemieckich artystów. Ze starszych zabytków warto wymienić obraz Pokłon Pasterzy z 1770 r. umieszczony w ołtarzu głównym.

Rzut poziomy za: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005

LITERATURA

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T. Mroczko i M. Arszyńskiego, Warszawa 1995
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005
Strona internetowa: http://www.legnica.luteranie.pl/

• Poprzedni artykuł
• Następny artykuł