Włochy
Rzym, kościół Il Gesu
Marek SztorcRzym, kościół Il Gesu
Rzym, kościół Imienia Jezus
Roma, chiesa Il Gesu
Lokalizacja: Rzym - Pigna, Piazza del Gesù (41.895904, 12.479691)
Budowa: 1568-84
Architekci: Giacomo Barozzi da Vignola.
Styl: barok
HISTORIA. Rzymski kościół jezuitów, popularnie zwany Il Gesu, wznoszono w latach 1568-84 jako pierwszy kościół dla nowo powstałego zakonu. Autorem projektu świątyni jest włoski architekt Giacomo Barozzi da Vignola, zaś inny wybitny rzymski architekt Giacomo della Porta wzniósł fasadę i kopułę.
ARCHITEKTURA. Kościół ten przez nowatorskie rozplanowanie wnętrza oraz oryginalną fasadę stał się wzorem dla olbrzymiej liczby kościołów, wznoszonych na fali ruchu kontrreformacyjnego w całej Europie i Ameryce. Powszechnie jest też uważany za pierwszą świątynię wzniesioną w stylu barokowym. Kościół złożony jest z czteroprzęsłowej nawy głównej, ujętej wąskimi nawami bocznymi lub raczej rzędami kaplic połączonymi ze sobą, transeptu oraz krótkiego, zamkniętego półkolistą apsydą prezbiterium. Fasada kościoła podzielona jest na dwie kondygnacje, z których dolna rozczłonkowana jest czterema parami pilastrów, z portykiem po środku, ujętym kolumnami i pilastrami, zwieńczonym podwójnym przyczółkiem, segmentowym i trójkątnym. Górna kondygnacja oddzielona jest od dolnej wydatnym gzymsem z belkowaniem, również rozczłonkowana czterema parami pilastrów i ujęta po bokach spływami wolutowymi. Powyżej wznosi się trójkątny szczyt zwieńczony krzyżem. Układ wnętrza zaprojektowany rzez Vignolę był odpowiedzią na potrzeby kaznodziejskie zakonu jezuitów. Szeroka nawa główna otwarta na transept i prezbiterium olbrzymimi półkolistymi arkadami, stanowi z nimi jednolitą całość, co umożliwia bezpośredni kontakt między wiernymi a kapłanem. Natomiast przylegające do nawy boczne kaplice mogą służyć modlitwie w odosobnieniu. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła z tamburem. Ściany wewnątrz podzielone są parami pilastrów dźwigających wydatny gzyms nad którym wznosi się sklepienie beczkowe z lunetami.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Całe wnętrze pełne jest barokowego przepychu, ściany zdobią różnobarwne marmury, bogate sztukaterie, złocenia i rzeźby. Sklepienie pokryte zostało w latach 1676-1679 iluzjonistycznymi freskami, których autorem jest Giovanni Battista Gaulli zwany Il Bacicca. Nad prezbiterium przedstawiona jest Adoracja Baranka Bożego, w nawie głównej Triumf Imienia Jezusowego, zaś w kopule cykl anielski. Ustawiony w prezbiterium ołtarz główny pochodzi już z XIX w. i wykonał go Antonio Sarti (1834-43), po lewej stronie ołtarza w niszy znajduje się posąg św. Roberta Bellarmino, autorstwa samego Gian Lorenzo Berniniego z 1622 r. W lewym ramieniu transeptu znajduje się grób założyciela zakonu jezuitów, św. Ignacego Loyoli, nad którym Andrea Pozzo wzniósł w latach 1696-1700 wspaniały ołtarz. W jego centralnej części ustawiony jest srebrny posąg świętego, wykonany przez Pierre’a Legrosa, ujęty dwiema parami kolumn. W dolnej części ołtarza po jego lewej stronie, znajduje się grupa rzeźb przedstawiających triumf wiary nad herezją, to wybitne dzieł jest również dziełem Legrosa. W zwieńczeniu ołtarza przedstawiona jest Trójca Święta w wizji św. Ignacego. Po przeciwnej stronie transeptu w prawym ramieniu, ustawiony jest ołtarz św. Franciszka Ksawerego, dzieło Pietro da Cortony z lat 1674-1678. W tym samym czasie powstało wielkie płótno do tego ołtarza przedstawiające śmierć świętego Franciszka Ksawerego, autorstwa Carlo Maratty. Także w ołtarzach umieszczonych w kaplicach obejrzeć można wiele interesujących rzeźb i obrazów.
Tekst umieszczony 28.01.2011
LITERATURA
Hintzen-Bohlen B., Rzym. Sztuka i architektura, wyd. Ullmann 2008
Ponikiewski W., Rzym i jego czarna arystokracja. Spacerownik historyczny, Warszawa 2009
Sztuka baroku, pod. red. R. Tomana, wyd. Konemann 2000
Sztuka Świata t. VI, Warszawa 1994
Strona internetowa: http://www.chiesadelgesu.org/
Rzym, kościół Il Gesu
Inne kościoły w Rzymie
Rzym, bazylika św. Piotra
Rzym, bazylika Santa Maria Maggiore
Rzym, kościół Sant'Agnese in Agone
Rzym, kościół Santa Maria in Vallicella
Rzym, kościół Santa Maria sopra Minerva
Rzym, kościół Santa Maria del Popolo
Rzym, kościół Santa Maria della Pace
Rzym, kościół Santi Luca e Martina
Rzym, kościół Santa Maria dei Miracoli
Rzym, kościół Santa Maria di Loreto
Rzym, kościół Santa Maria in Traspontina
Rzym, kościół Santa Maria in Montesanto
Rzym, kościół Santissimo Nome di Maria al Foro Traiano
Rzym, kościół Santa Maria ad Martyres (Panteon)
Rzym, kościół Sant'Anna dei Palafrenieri