łódzkie
Łódź, kościół Wniebowzięcia NMP
Marek SztorcŁódź, kościół Wniebowzięcia NMP
Lokalizacja: Łódź - Bałuty, ul. Kościelna 8 (51.783190, 19.453914)
Budowa: 1887-1892
Architekt: Konstanty Wojciechowski
Styl: neogotyk
HISTORIA. Kościół został zbudowany w latach 1887-1892 według projektu warszawskiego architekta Konstantego Wojciechowskiego. Wzniesiono go na miejscu drewnianej świątyni pod tym samym wezwaniem, która nie mogła pomieścić rosnącej liczby wiernych. Drewniany kościół został rozebrany w 1887 r., przeniesiony i odbudowany przy ul. Ogrodowej pod wezwaniem św. Józefa. W grudniu 1914 r. murowany kościół został uszkodzony kilkoma pociskami w czasie niemiecko-rosyjskiej bitwy pod Łodzią. Podczas II wojny światowej, począwszy od 1940 r. kościół znajdował się na terenie getta i Niemcy wykorzystywali go jako magazyn rzeczy zrabowanych Żydom.
ARCHITEKTURA. Neogotycki kościół zbudowany z cegły i złożony z trójnawowego, czteroprzęsłowego korpusu bazylikowego, dwuprzęsłowego transeptu i dwuprzęsłowego prezbiterium zakończonego pięcioboczną apsydą. Do prezbiterium po obu stronach dostawione są przybudówki zakrystyjne. Od zachodu korpus nawowy poprzedza dwuwieżowa fasada z trzema portalami wejściowymi w przyziemiu. Wieże są kwadratowe, podzielone na pięć kondygnacji, opięte przyporami, przebite ostrołukowymi oknami i nakryte ostrosłupowymi hełmami. Środkową część fasady wieńczy trójkątny szczyt ze sterczynami. Analogiczne szczyty wieńczą ściany transeptu i prezbiterium. Na zewnątrz kościół opięty jest uskokowymi przyporami, między którymi rozmieszczone są ostrołukowe okna. Ściany wieńczy gzyms z fryzem w formie ażurowych krzyży równoramiennych. Prezbiterium, ramiona transeptu i nawę główną korpusu nakrywają dachy dwuspadowe a nawy boczne korpusu nakryte są dachami jednospadowymi. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się wieżyczka na sygnaturkę z latarnią. Wnętrza kościoła nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi wspartymi na filarach. Nawa główna otwarta jest do naw bocznych ostrołukowymi arkadami.
WYSTRÓJ I WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest przeważnie neogotyckie i pochodzi czasu budowy kościoła. W apsydzie prezbiterium ustawiony jest neogotycki rzeźbiony tryptyk ze sceną Wniebowzięcia NMP w polu środkowym. W oknach prezbiterium umieszczone są witraże z 1891 r. ze sceną Wniebowzięcia NMP oraz św. Stanisławem i św. Wojciechem. W kaplicy przy prezbiterium znajduje się łaskami słynący obraz Matki Bożej Łódzkiej, przypuszczalnie podarowany przez łódzkich mieszczan do poprzedniego kościoła jako wotum dziękczynne za uratowanie Łodzi w czasie potopu szwedzkiego. Obraz jest uważany za najstarszą znaną kopię obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej. W kaplicy umieszczono też chrzcielnicę wykonaną pod koniec XIX w. z białego marmuru. Na chórze muzycznym znajdują się 37-głosowe organy sprowadzone w 1892 r. z Wiednia. Kościelna posadzka z terakoty została ufundowana przez łódzkiego fabrykanta Izraela Poznańskiego i ułożona w latach 1891-1892 przez firmę Villeroy & Boch z Mettlach. W krypcie pod kościołem spoczywa ciało Służebnicy Bożej Stanisławy Leszczyńskiej.
LITERATURA
Stefański K., Architektura XIX wieku na ziemiach polskich, Warszawa 2005
Stefański K., Historyzm dojrzały, w: Sztuka Polska, t. VI Sztuka XIX w., Warszawa 2021
Strona internetowa: http://mariacka-lodz.com.pl/
Łódź, kościół Wniebowzięcia NMP
Kościoły w Łodzi opisane na stronie: zabytkowekoscioly.net
Łodź, katedra św. Stanisława Kostki
Łódź, kościół Wniebowzięcia NMP
Łodź, kościół Zesłania Ducha Świętego
Łodź, kościół św. Franciszka z Asyżu
Łodź, kościół św. Teresy