Lublin, kościół Nawrócenia św. Pawła, bernardynów

Szczegóły: | Odsłony: 3028

Lublin, kościół Nawrócenia św. Pawła, bernardynów

Lokalizacja: Lublin, ul. Bernardyńska 5 (51.246229, 22.564733)
Budowa: 1473-97, przebudowa 1603-1607
Architekt: Jakub Balin
Styl: renesans, manieryzm

HISTORIA. Pierwszy drewniany kościół zbudowali bernardyni w Lublinie w 1461 r. Następnie w latach 1473-97 powstała na jego miejscu halowa świątynia późnogotycka, która ucierpiała znacznie w czasie pożarów w latach 1557 i 1602. Po drugim pożarze kościół został gruntownie przekształcony przy udziale budowniczego Jakuba Balina w latach 1602-07. Obniżono wtedy nawy boczne, dodano przęsło od zachodu i nastąpiła zmiana zamknięcia prezbiterium z trójbocznego w półkoliste. Wzorem dla budowniczych była zamojska kolegiata, dzięki temu lubelski kościół uzyskał wygląd łączący w sobie cechy renesansu i manieryzmu. Charakteru budowli nie zatarły na szczęcie prace prowadzone w XIX w., kiedy to obniżono dachy a kościół otrzymał klasycystyczną fasadę zachodnią.

ARCHITEKTURA. Kościół złożony jest z bazylikowego korpusu trójnawowego o pięciu przęsłach oraz z wydłużonego prezbiterium, zamkniętego półkoliście. Do korpusu od północy dobudowana jest kwadratowa kaplica, nakryta kopułą z latarnią. Na zewnątrz kościoła zwraca uwagę konsolkowy gzyms obiegający prezbiterium oraz wschodni szczyt nawy z wieżyczką na sygnaturkę, pokryty niderlandzką dekoracją okuciową, zaczerpniętą ze wzornika Jana Vriedemana de Vries. Nawę główną i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe, zaś nad nawami bocznymi dachy pulpitowe. Wewnątrz nawa główna otwarta jest do naw bocznych półkolistymi arkadami. Nawa główna i prezbiterium nakryte są sklepieniami kolebkowo-krzyżowym, nawy boczne żaglastymi. Sklepienia pokryte są siecią ornamentowanych listw, wśród których rysują się gwiazdy, serca czy pojedyncze kasetony z rozetami. Dekoracja tego typu wystąpiła po raz pierwszy w czystej formie właśnie w kościele bernardynów w Lublinie. Lubelska dekoracja sklepienna szybko się rozprzestrzeniła i można ją spotkać w wielu kościołach na obszarach dawnej Rzeczpospolitej.

WYPOSAŻENIE WNĘTRZA jest przeważnie barokowe i późnobarokowe, składają się na nie ołtarze i ambona. W prawej nawie warto też zwrócić uwagę na marmurowe epitafium Wojciecha Oczko (zm. 1599), nadwornego lekarza Stefana Batorego. Zachował się też późnorenesansowy nagrobek Andrzeja Osmólskiego z końca XVI w.

LITERATURA

Łoziński J., Pomniki sztuce w Polsce, T. 1, Małopolska, Warszawa 1985
Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, Warszawa 1980
Komorowski J., Lekarz króla jegomości, [w:] Spotkania z zabytkami 5/1996
Żabicki J., Leksykon zabytków architektury Lubelszczyzny i Podkarpacia, Arkady 2013
Strona internetowa: http://www.sw-pawel.kuria.lublin.pl/

Lublin, kościół Nawrócenia św. Pawła, bernardynów