małopolskie
Frydman, kościół św. Stanisława
Marek SztorcLokalizacja: Frydman, powiat Nowy Targ, Jana III Sobieskiego 32 (49.448825, 20.232418)
Budowa: 1 połowa XIV w.
Styl: gotyk
HISTORIA. Kościół we Frydmanie jest najciekawszą architektonicznie świątynią na Zamagurzu Spiskim. Zbudowany został w XIV w., i to zapewne w pierwszej jego połowie. Wykazuje wczesnogotyckie cechy stylowe, co wynika z jego prowincjonalnego położenia na pograniczu polsko-węgierskim. W 1764 r. dobudowano do kościoła kaplicę Matki Bożej Karmelitańskiej.
ARCHITEKTURA. Gotycki kościół złożony jest z prostokątnej nawy i dwuprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego wielobocznie, do którego od północy przylega zakrystia. Z kolei do nawy od zachodu przylega wieża a od północy dostawiona jest ośmioboczna kaplica. Smukła wieża zbudowana jest na planie kwadratu, zaś około 1600 r. została zwieńczona attyką w formie jaskółczego ogona, bardzo rozpowszechnioną także na słowackim dziś Spiszu. Kościół na zewnątrz opięty jest jednouskokowymi przyporami i nakryty dachem dwuspadowym o wspólnej kalenicy z wieżyczką na sygnaturkę. Wnętrze oświetlają duże okna ozdobione maswerkami. Prezbiterium nakryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym.
WYPOSAŻENIE WNETRZA stanowi jednolity i przez to bardzo cenny zespół. Jest późnobarokowe i zostało wykonane w latach 1751-57. Składają się nań: ołtarze, ambona, której baldachim zespolony jest belką tęczową, konfesjonały oraz nieco późniejszy chór muzyczny. Warto zwrócić uwagę na ołtarz główny, gdzie w polu środkowym umieszczona jest rzeźbiona scena śmierci św. Stanisława a po bokach ustawione są rzeźby węgierskich władców: śś. Władysława i Stefana. Interesujące jest sąsiedztwo węgierskich świętych i św. Stanisława w ołtarzu, który jest też patronem kościoła. A pamiętać trzeba, że Frydman wraz z całym tzw. Polskim Spiszem od wczesnego średniowiecza aż do końca I wojny światowej znajdował się na terenie Węgier. Oryginalne jest też urządzenie kaplicy Matki Boskiej Karmelitańskiej, która z zewnątrz poza oktagonalnym planem niczym się nie wyróżnia. Pośrodku kaplicy ustawiony jest dwustronny ołtarz, zbudowanej z rzeźb i ornamentów. Całość otoczona jest balustradą i nakryta niebem, w postaci malowanych desek na stropie, ozdobionych promienistą glorią, aniołkami i gwiazdami.
LITERATURA
Apostoł S., Szlak gotycki. Nowy Targ - Kieżmark - Nowy Targ, Nowy Targ 2003
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. I, Województwo krakowskie, z. 11, Powiat nowotarski, Warszawa 1953
Krasnowolski B., Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa 2013
